مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - بررسي پراكندگي جغرافيايي جمعيت شهري استانهاي نيمه شرقي كشور با رويكرد پدافند غيرعامل

چكيده فارسي :

هدف اين پژوهش بررسي وضعيت پراكندگي (يكي از عناصر اصلي پدافند غيرعامل)، جغرافيايي جمعيت شهري استان‌هاي نيمه‌‌شرقي كشور با رويكرد پدافند غيرعامل است. روش كار در اين پژوهش تركيبي از روش‌هاي اسنادي، توصيفي و تحليلي است. در اين پژوهش براي سنجش وضعيت پراكندگي جغرافيايي جمعيت شهري استان‌هاي نيمه‌‌شرقي كشور (پدافند غيرعامل)، از مدل‌هاي مقايسه‌ي درصد جمعيت شهر مركز استان با مجموع جمعيت شهري ساير شهرستان‌هاي استان (براي سنجش ميزان تمركز جمعيت در شهر مركز استان)، قانون رتبه - اندازه زيپف و الگوي نخست شهري، استفاده‌ شده است. نتايج مدل سنجش ميزان تمركز جمعيت در شهر مركز استان نشان داد كه استان‌هاي خراسان رضوي و كرمان به ترتيب با تجمع 64/07 و 34/01، درصد جمعيت شهري استان در شهر مشهد و كرمان بدترين وضعيت (رتبه پنجم)، و بهترين وضعيت (رتبه اول)، را در بين پنج استان بررسي‌شده دارند. بررسي شاخص نخست شهري در استان‌هاي مورد بررسي نشان مي‌دهد كه همه‌ي استان‌هاي بررسي ‌شده با پديده نخست شهري مواجه مي‌باشند كه در اين ‌بين شهر مشهد بدترين حالت را در بين استان‌هاي بررسي ‌شده دارد. نتايج مدل رتبه – اندازه زيپف نشان مي‌دهد كه جمعيت شهري شهرستان‌هاي استان‌هاي خراسان رضوي، سيستان و بلوچستان، خراسان جنوبي، خراسان شمالي و كرمان، نسبت به مدل رتبه - اندازه زيپف فاصله داشته؛ كه به ترتيب با 51/25 -، 36/03-، 26/20-، 23/78- و 21/26-، درصد از بدترين تا بهترين وضعيت قرار دارند كه در اين ‌بين وضعيت استان‌هاي خراسان رضوي و سيستان و بلوچستان از ساير استان‌ها بدتر است. بنا بر نتايج به‌دست‌آمده از مدل‌هاي مختلف اين پژوهش به اين نتيجه مي‌رسيم كه استان خراسان رضوي با تجمع 64/07، درصد جمعيت شهري استان در شهر مشهد، 10/25 برابر بودن جمعيت شهر مشهد نسبت به جمعيت شهري دومين شهرستان استان و كمبود 25/51 - ، درصدي جمعيت شهري استان با جمعيت ايده‌‌آل، بدترين حالت (عدم رعايت پدافند غيرعامل جمعيتي)، را در بين استان‌هاي موردبررسي دارا است و استان كرمان با تجمع 34/01، درصد جمعيت شهري استان در شهر كرمان، 2/57 برابر بودن جمعيت شهر كرمان نسبت به جمعيت شهري دومين شهرستان استان و كمبود 21/26-، درصدي جمعيت شهري استان با جمعيت ايده‌‌آل، بهترين حالت (رعايت پدافند غيرعامل جمعيتي)، را در بين استان‌هاي موردبررسي دارا است.