طراحي مدل مكاني ارزيابي حوادث شبكه فاضلاب شهري در شهرهاي داراي بافت تاريخي، نمونه موردي: شهر اصفهان

اهداف: گسترش شهرها در سال‌هاي اخير باعث افزايش ساخت وسازهاي بي‌رويه در اطراف بناهاي تاريخي شده و در نتيجه سبب بروز مشكلاتي از قبيل نشت رطوبت به داخل پي بناهاي تاريخي شده است. استان اصفهان با دارا بودن بناهاي تاريخي با قدمت بيش از ۴۰۰ سال اولين شهري است كه شبكه فاضلاب در آن اجرا شده است. در ساليان اخير برخي از اين آثار در معرض رطوبت ناشي از تاسيسات قديمي و فرسوده قرار گرفته اند؛ بنابراين غلبه بر اين مشكل نيازمند طراحي يك مدل مكاني مبتني بر فناوري هوشمند در بهره‌برداري از شبكه فاضلاب شهري است. روش‌شناسي: اين مدل براساس تلفيق فرآيند تحليل سلسله مراتبي (AHP) و سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) براساس شاخص *Getis ord GI طراحي گرديد. پس از تركيب نتايج حاصل از اين تلفيق با انجام تحليل آماري، با استفاده از آزمون‌هاي غيرپارامتري كندال و اسپيرمن، حوادث فاضلاب و احتمال وقوع آنها در محدوده بافت‌هاي تاريخي مورد ارزيابي قرار گرفت. يافته‌ها: اين مدل قابليت ارزيابي حوادث فاضلاب قبلي و پيش‌بيني احتمال وقوع حوادث آينده در بافت تاريخي شهرها را دارا است. چنين مدلي يك ماهيت تجربي (Empirical) دارد و در نتيجه در صورت وقوع هرگونه حادثه در آينده قابل به روزرساني خواهد بود. همچنين اين مدل قابل تعميم به كليه شهرهاي داراي بافت تاريخي است كه نفوذ نم و رطوبت ناشي از شبكه‌هاي فاضلاب شهري باعث آسيب‌ديدگي بناهاي تاريخي آنها شده است. تلفيق شاخص *Getis ord Gi و فرآيند تحليل سلسله مراتبي، نوآوري ويژه اين پژوهش محسوب مي‌شود. نتيجه‌گيري: در منطقه مورد مطالعه، نوع خاك، زيرساخت‌هاي نامناسب، لوله‌هاي فاضالب فرسوده قطر كم لوله‌ها و تراكم جمعيت به عنوان مهم‌ترين عوامل وقوع حوادث در شبكه فاضلاب در منطقه مطالعاتي تعيين گرديد.