عوامل تصويرپذير در خانه‌هاي دوره قاجار در شهر تبريز

اهداف: انسان با آميختن داده‌هاي محسوس و نامحسوس فضا، براي تعامل و زندگي در فضا، تصاويري شبيه به نقشه را در ذهن خود ثبت مي‌كند. اين تصاوير نشان مي‌دهد كه مردم چگونه محيط پيرامون خود را در ذهن خويش ساختار مي‌دهند. لذا وجود مولفه‌هايي در فضا با قابليت تصويرپذيري بالا مي‌تواند كيفيت ادراكي ناظر را در فضا ارتقا بخشد. هدف اصلي پژوهش حاضر نيز تبيين عوامل تصويرپذير در فضاي زندگي خانه‌هاي دوره قاجار در شهر تبريز بود. روش‌شناسي: پژوهش پيمايش كمّي حاضر بر عملكرد خانه‌هاي سنتي دوره قاجار در شهر تبريز با مشاركت ۱۸۷ نفر از زنان و مرداني كه در اين خانه‌ها تجربه زيسته داشتند در سال ۱۳۹۸ انجام شد. افراد با روش نمونه‌گيري گلوله‌برفي انتخاب شدند. روش گردآوري اطلاعات به‌كمك نقشه‌هاي شناختي بود كه به‌كمك ساكنين خانه‌ها، در دو ماه متوالي و در فصل تابستان انجام شد. متغيرهاي گزينشي ساكنين شناسايي شد. تجزيه و تحليل اطلاعات به‌صورت تحليل عامل اكتشافي و با استفاده از نرم‌افزار SPSS ۱۶ بود. يافته‌ها: هشت عامل تصويرپذير در خانه‌هاي دوره قاجار در شهر تبريز شناسايي شدند؛ عامل اول، شامل حوض، باغچه، درخت، گل و حيوان؛ عامل دوم، شامل سرويس، آشپزخانه و انبار؛ عامل سوم، شامل پله، ايوان و در ورودي حياط به اتاق‌ها؛ عامل چهارم، شامل در ورودي اصلي خانه، فضاي باز، فضاي بسته، شكل، هندسه و اجزاي ديوار رو به حياط؛ عامل پنجم، شامل محله، كوچه، مصالح؛ عامل ششم شامل اتاق‌ها، طنبي و پنجره؛ عامل هفتم، شامل سردابه و زيرزمين و عامل هشتم، شامل دالان و هشتي. نتيجه‌گيري: نتايج حاكي از آن است كه مولفه هاي تجربي حاصله از برداشت هاي ذهني ساكنين بر هر دو فضاي عيني و ذهني در خانه ها دلالت دارد كه نشان مي دهد اين مولفه ها از قابليت تصويرپذيري بالايي در ادراك انسان ها در فضا برخوردارند.