مهارت‌هاي مقابله با استرس در نهج‌البلاغه

سابقه و هدف: سالانه عدۀ زيادي دچار اختلالات رواني ازجمله استرس مي‌شوند كه مشكلاتي را در زندگي براي آنان به وجود مي‌آورد. راه هاي مقابله با اين اختلالات از مسائلي است كه انديشمندان هميشه در فكر آن بوده اند. در كتاب گران قدر نهج‌البلاغه توصيه هاي مفيدي براي بهداشت روان و راهكارهاي پيشگيري از اختلالات رواني به‌ويژه استرس بيان شده است كه روان شناسان با توجه به اين توصيه ها و عمل به آنها مي توانند در جلسات مشاوره از اين دستورها استفاده كنند و اين آموزه ها و راهكارها را به مراجعان خود آموزش دهند. اين پژوهش با هدف بررسي راه هاي مقابله با استرس با تكيه بر كلمات اميرالمومنين (ع) در نهج‌البلاغه انجام شده است. روش كار: پژوهش حاضر از نوع كتابخانه اي است كه با جست‌وجوي واژگاني نظير استرس، تنيدگي و اضطراب در كتب روان‌شناختي و واژه‌هاي عربي بَليه (بلا) و مِحنه (اندوه) در نهج‌البلاغه و پايگاه معرفي مقالات تدوين شده است. مؤلفان مقاله تضاد منافعي گزارش نكرده‌اند. يافته‌ها: جست‌وجوي مقالات نشان داده با اينكه بحث از استرس انسان، از كهن ترين مباحث روان شناسي به شمار مي آيد، بحث از موضوع استرس از منظر نهج‌البلاغه كمتر بررسي شده است. نهج‌البلاغه اصل بحث از استرس و زمينه هاي ايجاد و عوامل مقابله با آن را بيان نموده ولي از واژگان استرس يا مشتقات آن استفاده نكرده است. در اين پژوهش با توجه به معناي اصطلاحي استرس جملات حضرت در سه عنوان كلي دسته بندي شده است: تغيير وضعيت و اجتناب از موقعيت هاي استرس زا، استفاده از فنون شناختي مقابله با استرس و روش عاطفيرفتاري مقابله با استرس. نتيجه‌گيري: با دقت در كلمات حضرت علي (ع) مي توان گفت از منظر ايشان استرس به سه عامل بستگي دارد: وجود شرايط محيطي استرس‌زا، ادراك استرس ناشي از اين شرايط توسط فرد و ظرفيت نسبي فرد در رويارويي يا سازگاري با اين شرايط. طبق اين الگو، راه هاي مقابله با استرس با توجه به هدف ها و كاركردهاي آن در سه عنوان كلي بحث شده است.