بررسي جنبۀ روان‌شناختي شخصيت در «شازده احتجاب» اثر هوشنگ گلشيري و «مَا تَبْقَي لَكُم» اثر غسان كنفاني

اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺳﻌﯽ دارد ﺑﺎ روش ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ـ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ و ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﻧﻘـﺪ روان ﺷـﻨﺎﺧﺘ ﯽ ﮐـﺎرل ﮔﻮﺳـﺘﺎو ﯾﻮﻧﮓ، اﻫﻤﯿﺖ ﺑﯿﻤﺎري ﻫﺎي رواﻧﯽ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار در روﻧﺪ ﺟﺮﯾﺎن ﺳﯿﻼن ذﻫـﻦ ﻣﻄﺮح ﮐﻨﺪ و در ﮐﻨﺎر آن، ﺑﻪ ﻧﻘﺶ اﺳﺎﻣﯽ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻫﺎ ﺑﭙﺮدازد ﮐﻪ ﺗﺎ ﺣﺪّي در ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮي ﻫﻮﯾﺖ آﻧـﺎن ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ. ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ درون ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻫﺎ، آﺷﮑﺎر ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻧﺪﯾﺸﻪ و اﺣﺴﺎﺳﺎت آﻧﺎن ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺗﺮﺗﯿﺒـ ﯽ ﮐـﻪ در ذﻫﻦ ﻣﯽ ﮔﺬرد، ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽ ﺷﯿﻮۀ ﺟﺮﯾﺎن ﺳﯿﻼن ذﻫﻦ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﺷﯿﻮه ﺑﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ ﺗﺪاﻋﯽ آزاد، ﺑﻪ ﺑﯿﺎن اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﯽ ﭘﺮدازد. »ﺷﺎزده اﺣﺘﺠﺎب« و »ﻣَﺎ ﺗَﺒْﻘَﯽ ﻟَﮑُﻢ« ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﻣـﺎن ﻫـﺎ ي ﺟﺪﯾـ ﺪ از اﯾـ ﻦ ﺷﯿﻮه ﺑﻬﺮه ﺟﺴﺘﻪ اﻧﺪ. ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ ﺑُﻌﺪ رواﻧﯽ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻫﺎي اﯾﻦ دو اﺛﺮ و ﻣﯿﺰان آﺷﻔﺘﮕﯽ روان آﻧﺎن، ﺑﺮﺗـﺮ ي ﻗﻠﻢ ﮔﻠﺸﯿﺮي را در ﺷﯿﻮۀ ﮐﺎرﺑﺴﺖ ﺗﮑﻨﯿﮏ ﺳﯿﻼن ذﻫﻦ ﺑـﻪ ﺗﺼـﻮ ﯾﺮ ﻣـ ﯽ ﮐﺸـﺪ، ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪ اي ﮐـﻪ وي ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻇﺮاﻓﺘﯽ ﺧﺎص ﺑﻪ رواﯾﺖ ﺣﻮادث در ﺧﻼل زﻣﺎن ﻫﺎي از ﻫﻢ ﮔﺴﺴﺘﻪ ﺑﭙـﺮدازد . ﺑﻨـﺎﺑﺮا ﯾﻦ، ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺣﺎﺻﻞ در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﺷﺎره ﮐﺮد ﮐﻪ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن رﻣـﺎن »ﺷﺎزده اﺣﺘﺠﺎب« در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ رﻣﺎن »ﻣَﺎ ﺗَﺒْﻘَﯽ ﻟَﮑُﻢ« از ﻟﺤﺎظ رواﻧﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ