روش‌شناسي ترجمۀ «كنايه» در ترجمه‌هاي عربي بخشي از غزليات حافظ به قلم ابراهيم الشواربي و عمر شبلي

ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ و زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻋﻠﻢ ﺑﯿﺎن، »ﮐﻨﺎﯾﻪ« اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎي ادﺑﯽ ﻫﻤـﮥ ﻣﻠـﻞ وﺟﻮد دارد و ﯾﮑﯽ از راه ﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ. ﮐﻨﺎﯾﻪ ﻫﻤﭽﻮن اﻧﻮاع دﯾﮕﺮ ﻣﺠﺎز ﺑﺎ زﻣﯿﻨﮥ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﮐﻼم ﭘﯿﻮﻧﺪ دارد و درك ﻣﻘﺼﻮد آن ﻣﺴﺘﻠﺰم آﮔﺎﻫﯽ از ﺑﺎﻓﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، و آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ آداب و رﺳﻮم و زﻣﯿﻨﻪ ﻫﺎي آن ﺗﻌﺒﯿﺮ ﮐﻨﺎﯾﯽ اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ، ﺗﻼش ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ روش ﭘﯿﮑﺮه ﺑﻨﯿﺎد و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﯿﻮۀ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﺮﺟﻤﮥ ﻣﯿﻠﺪرد ﻻرﺳﻦ، ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ روش ﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده دو ﻣﺘﺮﺟﻢ ﻋـﺮب، اﺑـﺮاﻫﯿﻢ اﻟﺸﻮارﺑﯽ و ﻋﻤﺮ ﺷﺒﻠﯽ در ﺑﺨﺶ ﺗﺮﺟﻤﮥ ﮐﻨﺎﯾﻪ ﻫﺎي دﯾﻮان ﺣﺎﻓﻆ ﺑﭙﺮدازﯾﻢ و ﺗﺄﺛﯿﺮ روش ﻫﺎي ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ در ﺗﺮﺟﻤﮥ ﮐﻨﺎﯾﻪ ﻫﺎ را ﺑﺮ ﺑﺎزﻧﻤﺎﯾﯽ ﻫﻮﯾﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻧﺸﺎن دﻫﯿﻢ. ﺑـﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈـﻮر، ﮐﻨﺎﯾـﻪ ﻫـﺎي 20 ﻏـﺰل اﺑﺘﺪاﯾﯽ دﯾﻮان ﺣﺎﻓﻆ را ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺳﻪ ﺷﺮح ﻣﻌﺘﺒﺮ از دﯾﻮان ﺣﺎﻓﻆ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه، ﺳـﭙﺲ ﺗـﺄﺛﯿﺮ ﺗﺮﺟﻤـﮥ ﮐﻨﺎﯾﻪ ﻫﺎ ﺑﺮ ﺑﺎزﻧﻤﺎﯾﯽ ﻫﻮﯾﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ در ﺷﻌﺮ ﺣﺎﻓﻆ ﺗﺤﻠﯿﻞ و ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐـﻪ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻣﺘﺮﺟﻤﺎن ﻋﺮب زﺑﺎن ﺳﻌﯽ ﺑﺮ اراﺋﮥ ﺗﺮﺟﻤﮥ درﺳﺖ و ﺣﺬف ﻧﮑﺮدن ﻏﺰل ﻫﺎي ﺣﺎﻓﻆ را در ﺗﺮﺟﻤﻪ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ، وﻟﯽ در ﺑﺎب ﺗﺮﺟﻤﮥ ﮐﻨﺎﯾﻪ ﻫﺎ ﮐﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ اﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮ اﺳﺖ، ﺗﻮﻓﯿﻖ زﯾـﺎدي ﻧﯿﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ.