تحول مفهوم آزادي در انديشه سياسي تامس هابز و جان استوارت ميل

در مقالة حاضر به بررسي تطبيقي آرا و نظرات دو تن از برجسته ترين فيلسوفان سياسي دوران مدرن غرب يعني تامس هابز و جان استوارت ميل خواهيم پرداخت. در اين گفتار چند مفهوم اساسي و زير بنايي را كه نزد هر دو فيلسوف مشترك مي باشد، مورد توجه و بررسي قرار خواهيم داد: مفاهيم و مضاميني چون "وضع طبيعي"(state of nature)، "قرارداد اجتماعي"(social contract)، "حاكميت"(sovereignty)، "حق طبيعي"(nature right) و بالاخره مفهوم "آزادي" را با عنايت به مفاهيم و مقولات فوق الذكر بررسي و تحليل خواهيم كرد. مفهوم وضع طبيعي نزد هابز با نگرش منفي و بدبينانه به انسان مورد تحليل قرار گرفته است: انسان به عنوان موجودي خودخواه، خودپسند، كه همواره به فكر منافع و مصالح شخصي و فردي خود و نزديكانش است؛ تحت تأثير و حركت انگيزه ها و سائق هايي چون ترس، قدرت، شكوه، حرص و طمع قرار دارد. در وضع طبيعي مورد نظر هابز با برابري سياسي همگان سروكار داريم؛ چيزي به نام صحيح يا غلط، عادلانه يا ناعادلانه وجود ندارد. جان استوارت ميل از ديگر انديشمندان غربي اذعان مي دارد كه عدم آزادي به مثابه نبود عقل است و از اين لحاظ ميان آزادي و عقلانيت رابطه تنگاتنگي ترسيم مي نمايد و غيبت آزادي را به مثابه رهايي از عقل مي داند.

no abstract