نقد و بررسي و تطبيق تصويري «عشق زميني» در اشعار صلاح عبدالصبور، عبدالوهاب البياتي و احمد شاملو

ﻋﺸﻖ ورزي و ﻋﺸﻖ ﺑﻪ زﯾﺒﺎﯾﯽ، وﯾﮋﮔﯽ ﻣﺸﺘﺮك ﻫﻤﮥ اﻧﺴﺎن ﻫﺎﺳﺖ ﮐﻪ از آﻏـﺎز آﻓـﺮﯾﻨﺶ ﺗـﺎﮐﻨﻮن ﺗﻨﻬﺎ ﺟﻠﻮۀ ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻧﺪاده، ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺤﺒﻮب ﺗﺮ ﻧﯿﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ. از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻋﺸﻖ از اﺣﺴﺎﺳﺎت اﻧﺴﺎن ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و در وﻫﻠﮥ ﻧﺨﺴﺖ، ﻋﺮﺻﻪ اي ﺑﺮاي ﺟﻮﻻن اﺣﺴﺎﺳﺎت اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ، از ﻫﻤﺎن آﻏﺎز ﮑﯽ از ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ اﺻﻠﯽ ﺷﻌﺮ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﺴﯿﺎري از ﺷﺎﻋﺮان در دوره ﻫﺎ و زﺑﺎن ﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑﺪان ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ، اﻣﺎ ﻫﻤﮥ آﻧﻪ ﻫﺎ در اﯾﻦ ﻋﺮﺻﻪ ﻣﻮﻓـﻖ ﻧﺒـﻮده اﻧـﺪ. ﺳـﻪ ﺷـﺎﻋﺮ ﻣﻌﺎﺻـﺮ ﻓﺎرﺳـﯽ زﺑـﺎن و ﻋﺮب زﺑﺎن »ﺻﻼح ﻋﺒﺪاﻟﺼﺒﻮر«، »ﻋﺒﺪاﻟﻮﻫﺎب اﻟﺒﯿﺎﺗﯽ« و »اﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ« ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺗﻮاﻧﺴـﺘﻪ اﻧـﺪ اﺣﺴﺎﺳـﺎت ﺧﻮد را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ »ﻋﺸﻖ« ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﮑﺸﻨﺪ و آن را ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻋﻮاﻃﻒ ﻧﺸﺄت ﮔﺮﻓﺘﻪ از وﺟﻮد ﺧﻮﯾﺶ ﺑﯿـﺎن ﮐﻨﻨﺪ. ﻣﺎ در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﺮآﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻋﺸﻖ، اﯾﻦ اﮐﺴﯿﺮ ﺣﯿﺎت ﺑﺨﺶ را در ﺷﻌﺮ ﻋﺮﺑﯽ و ﻓﺎرﺳـﯽ از ﺧﻼل ﺳﺮوده ﻫﺎي ﺳﻪ ﺷﺎﻋﺮ ﻧﺎﻣﺒﺮده ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ و اﺣﻮال اﯾﻦ ﺳﻪ ﺷﺎﻋﺮ را در ﺑﯿـﺎن ﺳـﻮز و اﺷـﺘﯿﺎق دروﻧﯽ ﺧﻮد ﻧﻈﺎره ﮔﺮ ﺑﺎﺷﯿﻢ. ﻓﺮﺿﯿﮥ اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ اﺷﺘﺮاك دﯾﺪﮔﺎه اﯾﻦ ﺳﻪ ﺷﺎﻋﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫـﺪف از ﻋﺸﻖ در ﺳﺮوده ﻫﺎﯾﺸﺎن، ﻋﺸﻖ زﻣﯿﻨﯽ )= ﻣﻌﺸﻮﻗﻪ( اﺳﺖ. روش اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ـ ﺗﺤﻠﯿﻠـﯽ ﺑـﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ اي اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺮآﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﻧﻘﺎط اﺷﺘﺮاك و اﻓﺘﺮاق دﯾـﺪﮔﺎه اﯾـﻦ به شاﻋﺮ را در ﺑﺎب ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻋﺸﻖ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار دﻫﯿﻢ.