بررسي تطبيقي وطن در شعر محمد ماغوط و محمدتقي بهار

ﺑﯽ ﺷﮏ »ﻋﺸﻖ ﺑﻪ وﻃﻦ« از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ اﻣﻮر ﻣﻬﻢ و ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ ﺣﺴﺎﺳﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺷـﺎﻋﺮان ﺑـﻪ آن ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ و در واﻗﻊ، ﯾﮑﯽ از ارﮐﺎن ﻣﻬﻢ ﺷﻌﺮ ﺷﺎﻋﺮان ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ آﯾﺪ و در اﻋﻤﺎق وﺟﻮد ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم ﻧﯿﺰ ﺟﺎي دارد. اﯾﻦ ﺣﺲ ﻣﯿﻬﻦ ﭘﺮﺳﺘﯽ و وﻃﻦ دوﺳﺘﯽ در ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺸﺮي در ﻣﯿﺎن ﻫﻤﮥ اﻗﻮام و ﻣﻠـﻞ ﺑﻪ اﺷﮑﺎل ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ رواج داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ روش ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه، ﺑﻪ ﻣﻀﻤﻮن »وﻃﻦ« در ﺷﻌﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻏﻮط و اﺳﺘﺎد ﺑﻬﺎر ﻣﯽ ﭘﺮدازد. ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻏﻮط از ﺷـﻌﺮا، ﻧﻮﯾﺴـﻨﺪﮔﺎن و ﺑﺰرﮔـﺎن ادﺑﯿﺎت ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻋﺮﺑﯽ و از ﭘﯿﺸﻮاﯾﺎن و ﭘﺎﯾﻪ ﮔﺬاران ﺷﻌﺮ ﻧﺜﺮ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ اﻫﻞ ﺳﻮرﯾﻪ اﺳﺖ، اﻣـﺎ ﺑﺨﺸﯽ از ﻋﻤﺮش را در ﻟﺒﻨﺎن ﺳـﭙﺮي ﻧﻤـﻮده اﺳـﺖ. ﻣﻠـﮏ اﻟﺸـﻌﺮا ﺑﻬـﺎر از ﺑﺮﺟﺴـﺘﻪ ﺗـﺮﯾﻦ ﺷـﺎﻋﺮان ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن دورۀ ﻣﺸﺮوﻃﻪ و ﻧﯿﻤﮥ ﻧﺨﺴﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﭘﻬﻠﻮي اﺳﺖ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ دو ﺷـﺎﻋﺮ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ، اﺷﻌﺎر ﺳﯿﺎﺳﯽ و وﻃﻨﯽ ﺧﻮﯾﺶ را ﺳﺮوده اﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺮودن اﺷـﻌﺎر وﻃﻨـﯽ، ﺣﺲ وﻃﻦ دوﺳﺘﯽ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن را ﺗﺤﺮﯾﮏ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﺬر ﻧﻔﺮت از دﺷﻤﻨﺎن را در دل آﻧﺎن ﻣـﯽ ﮐﺎﺷـﺘﻨﺪ. ﻫﺮ دو ﺷﺎﻋﺮ در دوره ﻫﺎي ﺳﺨﺖ اﺳﺘﻌﻤﺎر، ﻓﻘﺮ، ﻣﺤﺮوﻣﯿﺖ، ﻓﺴﺎد، ﻇﻠﻢ، زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮﯾﺶ را آﻏﺎز ﻧﻤﻮدﻧـﺪ و هر دو از اوﺿﺎع ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺣﺎﮐﻢ زﻣﺎن ﺧﻮد ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ داﺷﺘﻨﺪ.