تبيين اعتباريت وجود به معناي معقول ثاني فلسفي در نظام فلسفي شيخ اشراق و نفي اصالت ماهيت از ايشان

بي‌شك فلسفه اشراق نامي آشنا در اذهان فرهيختگان فلسفه و عرفان است. وليكن متأسفانه دانشوران فلسفه، به حكمت اشراق آن‌طور كه شايسته اين علم است نپرداخته‌اند. شايد اين بي‌مهري به‌جهت قرائتي است كه صدرالمتألهين از حكمت اشراق ارائه نموده است كه ايشان را اصالت ماهوي معرفي نموده است. اسناد اصالت ماهيت به شيخ اشراق در منظر صدرالمتألهين ازآن‌جهت است كه صدرا، اعتباريت وجود شيخ را به معناي معقول ثاني منطقي تصور كرده است. لذا ايشان را اصالت الماهوي دانسته است و حال آنكه با قرائن متعدد در دستگاه فلسفي شيخ اشراق مي‌توان كشف كرد كه مراد شيخ اشراق از اعتباريت وجود، معقول ثاني منطقي نيست تا اين امر منجر به اصالت ماهوي دانستن ايشان گردد. بلكه مراد ايشان از اعتباريت، معقول ثاني فلسفي است و ايشان همان‌گونه كه وجود را اعتباري و معقول ثاني فلسفي مي‌داند، ماهيت را نيز اعتباري مي‌داند. لذا اسناد اصالت ماهيت به ايشان، خبط عظيمي است كه نسبت به فلسفه وي رخ داده است. اين مقاله سعي دارد با قرائن داخليه و خارجيه ثابت كند كه مراد از اعتباريت در كلام شيخ اشراق، معقول ثاني فلسفي است. لذا نسبت اصالت ماهيت به ايشان، نسبت ناصحيحي مي‌باشد.