بررسي اشكالات مطرح شده بر تبيين صدرائي قاعده «النفس في وحدتها كل القوي»

قاعده «وحدت نفس و قوا» يا «النفس في وحدتها كل القوي» از بنيادهاي اساسي نفس‌شناسي حكمت متعاليه است و ثمرات و كاركردهاي آن در هستي‌شناسي و خداشناسي نيز قابل پيگيري مي‌باشد. اين قاعده كه به منظور تبيين چگونگي تحقق قواي متعدد به وجود واحد نفس ارائه شده، همواره مورد نقد و بررسي‌هاي فراوان قرار گرفته است. بعضي فيلسوفان زمانه ما نيز با نگاه انتقادي‌اي كه به آن داشته‌اند، توان اثباتي آن را محدود پنداشته‌اند، يا اساسا آن را فاقد كارآيي خوانده‌اند و يا اينكه ادله آن را مخدوش ديده‌اند. امكان استفاده حداكثري از اين قاعده، در گرو پاسخ به اين اشكالات و دور بودن آن از تيغ نقدهاي ايشان است. در اين مقاله به‌منظور تبيين سخن نهايي ملاصدرا در خصوص «وحدت نفس و قوا» و بررسي ورود يا عدم ورود اشكالات به آن، با روشي توصيفي ـ تحليلي، مهم‌ترين اشكالات مطرح شده بر قاعده را ـ به‌خصوص با تأكيد بر انتقادات آيت‌الله علامه مصباح يزدي1 و آيت‌الله فياضي (دام ظله) ـ بررسي كرده‌ايم و به اين نتيجه رسيده‌ايم كه با استفاده از بيانات ملاصدرا در آثار گوناگون خود و با توجه به سيري از بحث كه ارائه مي‌دهد و با تفكيك ميان سخن نهايي و متوسط او، پاسخ اكثر اشكالات به‌دست مي‌آيد