تحليل كيفي برنامه‌ پزشك خانواده به منظور شناسايي علل و چالش‌هاي عدم پيشرفت برنامه

زمينه و هدف: برنامه پزشك خانواده از مهم‌ترين تلاش‌هاي نظام سلامت ايران براي ايجاد نظام ارجاع در كشور، تدوين و در چند استان به اجرا درآمد، ولي به دلايلي چند با چالش‌هاي اساسي روبرو شد كه موجب عدم پيشرفت برنامه گرديد لذا پژوهش حاضر با هدف تحليل برنامه‌ مذكور به منظور شناسايي علل و چالش‌هاي عدم پيشرفت برنامه صورت گرفت. مواد و روش‌ها: مطالعه گذشته‌نگر حاضر از نوع تحليل سياست، يك پژوهش كيفي است، در آن نمونه‌گيري مبتني بر هدف بوده و جمع‌آوري داده‌ها با استفاده از تحليل اسناد و مصاحبه نيمه‌باز انجام شده است. تحليل داده‌ها از طريق تحليل تم در چارچوب مثلث سياست‌گذاري و با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA انجام شد. نتايج: بر اساس چارچوب مطالعه، چالش‌‌هاي برنامه در بعد زمينه عبارت‌اند از: تضاد منافع، قائم به فرد بودن برنامه‌‌ها، عدم ثبات در مديريت و برنامه‌ها، توجه ناكافي به فرهنگ‌سازي و منابع و زيرساخت‌‌ها، در بعد محتوا عبارت‌اند از: رويكرد اجرايي نامتناسب، عدم بومي‌سازي، انتخاب ابزار نامناسب، شفافيت ناكافي و ابهام در اهداف، وظايف و مسئوليت‌ها. در بعد فرآيند؛ چالش‌هاي فرآيند بر اساس چرخه خط‌‌مشي‌گذاري مورد بررسي قرار گرفت. نتيجه‌گيري: اجراي برنامه پزشك خانواده متأثر از عوامل فرهنگي، اجتماعي، اقتصادي، سياسي و مديريتي است. از آنجا كه اين برنامه‌ مجدداً مورد توجه وزارت بهداشت قرار گرفته است، لازم است سياست‌گذاران و تصميم گيران نظام سلامت با در نظر گرفتن موانع و چالش‌هاي مطرح شده به اصلاح محتوا و روش‌هاي اجراي برنامه اهتمام ورزند.