بررسي جايگاه شعر در زيبايي شناسي باومگارتن و كانت

در اين مقاله تلاش براين است با روش توصيفي -تحليلي به سوال اصلي پاسخ داده شود: نظر كانت درباره جايگاه شعر در ميان هنرهاي زيبا چه وجوه اشتراك و افتراق و همخواني‌هايي با رأي باومگارتن دارد؟ هدف مقاله روشن‌كردن دلايل درنظرگرفتن ِشعر به منزله برترين هنر نزد يكي از پيروان اصالت عقل و مقايسه آن با نظر كانت است. باومگارتن در عصر روشنگري شعر را به منزله گفتار و خطابه كامل حسي در نظر مي‌گيرد. او بر آوا، غناي كلام و اثرگذاري آن بر تأثرات و عواطف و فرم‌گرايي و كمال حسي تأكيد مي‌‌كند. وي، هماهنگي انديشه‌ها به صورت مجزا از ابزار بيان، هماهنگي انديشه‌ها و ابزار بيان، همچنين نظم و هماهنگيِ نشانه‌هاي ابزار بيان را سه منشأ زيبايي شعر مي‌خواند. باومگارتن، به كمال درجه ادراك حسي در مواجهه با زيبايي مي‌پردازد. كانت علاوه بر تمايز شعر از خطابه به دو نوع زيبايي در شعر يعني: زيبايي آزاد معطوف به هماهنگي، وزن و ريتم يا آواي واژگان و زيبايي وابسته در ارتباط با علاقه عقلي اشاره مي‌كند. از نظر وي زيبايي شعر به منزله زيبايي آزاد رها از مفهوم كمال و نيز صورت آن، برانگيزنده بازي آزادي است كه بين حس و فاهمه در مي‌گيرد. در نظر باومگارتن با مفهوم كمال حسي در شعر، جايي براي بازي آزاد قوا باقي نمي‌ماند.