فرايند گونه‌شناسي بافت‌هاي شهري روستابنيان در اقليم گرم و خشك ايران

در توسعه افقي شهرها و ادغام روستاها گونه‌هاي متنوعي از بافت‌هاي شهري روستابينان مبتني بر ويژگي‌هاي زمينه‌اي ظهور يافته‌اند. در مواجهه با اين چندگانگي و پيشگيري از برخورد عام و همسان با تمام گونه‌ها، گونه‌شناسي روشي مؤثر جهت شناسايي و تفسير عميق و نظام‌مند آن‌هاست. شهرهاي اقليم گرم وخشك نمونه‌هاي بارز توسعه افقي و ادغام روستاهاي پيرامون هستند. هدف اين پژوهش تبيين فرايند گونه‌شناسي و تعيين گونه‌هاي بافت‌هاي شهري روستابنيان در شهرهاي اقليم گرم-وخشك (يزد، كرمان و كاشان) است.انتخاب شهرهاي مشابه و توجه ضمني به چندوجهي بودن گونه‌شناسي همراه با اتكا بر نتايج تجارب روشمند گونه‌شناسي سكونتگاه‌ها و در نظرداشتن فرم روستاشهري و موقعيت قرارگيري روستا نسبت به شهر، سه عامل گونه‌شناسي «ساخت‌محور»، «جامعه‌محور» و «طبيعت‌محور» تبيين و متغيرها و سنجه‌هاي آن‌ها تدقيق شد. در گونه‌شناسي 35 عرصه مختلط شهري-روستايي با استفاده از تحليل خوشه‌اي سه گونه كلي «محلات شهري روستابنيان»، «شهرروستا» و «روستاشهر» شناسايي شد. تفسير اين‌گونه‌ها تفاوت‌هاي قابل توجه آن‌ها را از بعد مفهومي (غلبه شهر بر روستا يا بالعكس)، اجتماعي، كالبدي و عملكردي بيان مي‌كند. اين پژوهش با ارائه فرايندي فراتر از گونه‌شناسي شكلي و كيفي، مي‌تواند در پوشش خلاء شناسايي گونه‌هاي عرصه‌هاي مختلط شهري-روستايي مبناي پژوهش و عمل قرار گيرد و سپس متناسب با هرگونه تمهيدات بايسته انديشيده شود.