امكان سنجيِ كثرت گراييِ و شمول گراييِ مذهبي از منظر اماميه

در باب حقانيت و نجات ، سه ديدگاه را مي توان در اديان نشان داد: انحصارگرايي، شمول گرايي و تكثر گرايي، در اين مقاله در پي واكاويِ هركدام از اين سه نظرگاه اما نه نوع دينيِ آنها، كه نوع مذهبيِ شان، آن هم از منظر اماميه هستيم. شمول گرايانِ مذهبيِ شيعه، براين باورند كه تنها يك دين، و در اين دين، فقط پيروان يك مذهب بر حق هستند، امّا نجات و رستگاريّ اخروي مي تواند قلمروي فراتر از يك مذهب داشته باشد؛ در تبيين اين موضع، راه هاي مختلفي را مي توان پي گرفت، ازجمله: آنچه بنابه روايات ما، مايه نجات است(و در اصطلاح، از آنها به دعائم تعبير مي شود)چيزي فراتر از اصول دين(به تعبير متأخران)نيست و اگر در رواياتي ولايت اضافه شده، مقصود امامت شيعي كه اختصاصيِ اماميه است، نمي باشد، بلكه ناظر به همان محبت اهل بيت يا مرزگذاشتن با ناصبي هاست. برخي پا را از اين فراتر گذاشته، و به رغم نادرست دانستن كثرت گرايي ديني ،از كثرت گراييِِ مذهبي دفاع مي كنند؛اينان مستنداتي دارند، از جمله: همانطور كه اجتهاد هاي درون مذهبي داريم و خطا در اجتهاد، فرد را از حريم مذهب بيرون نمي سازد، در سطح كلان هم اختلاف هاي مذهبي مايه ي خروج از اسلام نخواهد بود. اين پژوهش مي كوشد به شيوه تحليلي ، ضمن دفاع از شمول گرايي مذهبي ،به معناي شمول نجات نسبت به مخالفان مذهبي در صورت پايبندي به اصول اسلامي و ناصبي نبودن ، امكان ارائه ي تقرير و تبييني از كثرت گرايي مذهبي را نيز مطرح نمايد.