مورفولوژي و فرآيندهاي مؤثر در تغييرات مسير جريان رودخانه سفيدرود براي پيش‌بيني افق 2030

سفيدرود به‌عنوان بزرگ‌ترين و مهم‌ترين رودخانه سواحل جنوب درياي خزر نقش مهمي در زندگي، فعاليت ها و سرمايه هاي انساني منطقه دارد. عوامل مورفولوژيك رودخانه و محيط هاي پيرامون آن و پيش‌بيني شرايط آينده مي تواند در برنامه‌ريزي و آمايش دشت هاي ساحلي مؤثر و ضروري واقع شود. در اين پژوهش از تصاوير ماهواره‌اي لندست 5، 7 و 8 سال‌هاي، 2002،1987 و 2018، همراه با داده‌هاي تغييرات تراز درياي خزر و دبي سفيدرود، بررسي هاي ميداني و نرم‌افزارهاي Envi 5.3، ArcGIS 10.4.1 و Idrisi TerrSet به‌عنوان ابزار تحقيق بهره گرفته شد. ابتدا مقادير احتمال تبديل كاربري اراضي در سال 2018 بر مبناي مدل تلفيقي زنجيره ماركوف و سلول هاي خودكار به دست آمد. نتايج نشان داد كه مدل تلفيقي، داراي دقت و صحت بالايي جهت پيش‌بيني الگوي آينده است. سپس با توجه به دقت و صحت خروجي مدل، نقشه پيش‌بيني كاربري اراضي و مورفولوژي رودخانه براي سال 2030 تهيه شد. با برازش دو نقشه سال 2018 و پيش‌بيني 2030 تغييرات محتمل در محيط رودخانه به دست آمد و در چهار محدوده مورد تحليل قرار گرفت. درنهايت با استفاده از داده‌هاي تغييرات تراز درياي خزر و دبي سالانه رودخانه سفيدرود، روند تغييرات و پيش‌بيني مدل، موردبررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه بيشترين احتمال تغييرات در منطقه مطالعه مربوط به واحدهاي رودخانه، اراضي ساحلي، تأسيسات ساخت انسان و دشت است. همچنين تا سال 2030، روند افزايش عرض كانال رودخانه رخ خواهد داد. اين امر نشان دهنده افزايش ميانگين دبي سالانه رودخانه تا حدود 100 مترمكعب بر ثانيه و افزايش تراز درياي خزر به سطح بالاتر از 27 متر تا سال 2030 است.