تبيين مؤلفه‌هاي كليدي افزايش تاب‌آوري كالبدي شهر تهران در برابر زلزله با رويكرد تحليل ساختاري (مطالعه موردي: منطقه 10)

پژوهش حاضر با بهره‌گيري از رويكرد تحليل ساختاري به تبيين مؤلفه‌هاي افزايش تاب‌آوري كالبدي منطقه 10 شهر تهران در برابر زلزله مي‌پردازد. علت انتخاب اين محدوده، تراكم جمعيتي بالا و بافت آسيب‌پذير اين منطقه از شهر تهران است. اين پژوهش، تحقيقي ميداني با رويكرد توصيفي تحليلي بوده و به دنبال پاسخ به اين سؤال است كه عوامل كليدي تبيين‌كننده مؤلفه‌هاي افزايش تاب‌آوري كالبدي منطقه 10 شهر تهران در آينده با توجه به وضع موجود كدام‌اند؟ براي تدوين چارچوب نظري، ابتدا با استفاده از روش اسنادي، ادبيات موضوع بيان شده و سپس با تكيه بر تكنيك پويش محيطي، داده‌هاي تجربي مستخرج گرديده است. جامعه آماري اين تحقيق شامل 20 نفر از خبرگان و متخصصين شهري بوده و روش نمونه‌گيري، هدفمند است. در گام اول، بر پايه مرور متون نظري و ادبيات موضوع، 41 متغير به‌عنوان شاخص‌هاي اوليه اندازه‌گيري تاب‌آ‌وري كالبدي استخراج و در گام بعدي نظرات خبرگان در مورد اثرات اين متغيرها بر يكديگر از طريق توزيع 20 پرسشنامه جمع‌آوري شدند. درنهايت پاسخ‌ها با استفاده از روش تحليل اثرات متقابل ساختاري در نرم‌افزار MicMac مورد تحليل قرار گرفتند. در اين تحليل، ميزان تأثيرگذاري مستقيم و غيرمستقيم متغيرها بر يكديگر و بر روند آينده تاب‌آوري كالبدي منطقه 10 تهران در برابر زلزله مشخص شد. نتايج حاكي از آن است كه از بين 41 متغير اوليه تأثيرگذار، 11 عامل در تاب‌آوري كالبدي منطقه 10 تهران در مقابله با زلزله اثر كليدي دارند. اين متغيرها عبارت‌اند از: دسترسي به شبكه معابر اصلي، دسترسي به نهادهاي امدادرسان، ضوابط فني و الگوهاي ساخت‌وساز، دسترسي به آتش‌نشاني، استحكام بناهاي عمومي، توزيع خدمات، بازسازي و بهسازي ساختمان‌هاي ناپايدار، كاربري زمين، كلاس دانه‌بندي‌، حفاظت از امكانات و زيرساخت‌هاي عمومي و نسبت راه به ساختمان در محدوده موردمطالعه. همچنين نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه روابط عوامل كليدي، از تأثيرگذاري و تأثيرپذيري زيادي برخوردارند.