ارزيابي قابليت مراتع كوهستاني درميان خراسان جنوبي براي بهره‌‌برداري از گياهان دارويي بر مبناي شاخص‌‌هاي اكولوژيكي و تكيه بر دانش بومي بهره‌‌برداران

بهره‌‌برداري از گياهان ‌دارويي بر مبناي اصول اكولوژيك، يكي از جنبه‌‌هاي استفاده‌‌هاي چندمنظوره از مراتع است. از اين‌رو، قابليت مراتع كوهستاني درميان در شرق كشور، براي بهره‌‌برداري از گياهان ‌دارويي، مورد ارزيابي قرار گرفت. براي اين منظور، علاوه‌بر شاخص‌‌هاي اكولوژيكي، شاخص‌‌هاي اقتصادي، اجتماعي و محيط ‌زيستي مرتبط با دانش بومي نيز مدنظر قرار گرفت. در اين ارتباط، آماربرداري از پوشش گياهي، در داخل 60 پلات دو متر‌مربعي كه به فواصل 20 متر از يكديگر در امتداد ترانسكت‌‌هاي200 متري مستقر شده بودند، انجام شد و سهم گونه‌هاي دارويي در تركيب گياهي محاسبه گرديد. محدوديت‌‌ها و پتانسيل‌‌هاي منطقه نيز براي بهره‌‌برداري از گياهان ‌دارويي، از ديدگاه بهره‌‌برداران و كارشناسان، با طراحي مجموعه سؤالات، در قالب طيف ليكرت ارزيابي شد. از تلفيق نقشه‌‌ها در محيط GIS و بر مبناي رويكرد عامل محدودكننده فائو، نقشه نهايي شايستگي براي بهره‌برداري از گياهان‌ دارويي بر اساس درجات شايستگي خوب، متوسط، كم و غيرشايسته تهيه گرديد. نتايج نشان داد كه 50.11%(6367.83 هكتار) و 49.89% (6341.44 هكتار) از مراتع، به‌ترتيب داراي شايستگي متوسط و كم براي بهره‌‌برداري بودند. درصد پوشش تاجي، بيشترين سهم محدود‌كنندگي شايستگي تيپ‌هاي گياهي را داشت كه در اين شرايط، جهت حفاظت خاك و بهبود وضعيت مرتع، برداشت گياهان دارويي، كمتر توصيه مي‌‌شود. خريد تضميني گياهان ‌دارويي از بهره‌‌برداران و ارائه آموزش‌‌هاي لازم به آنها در مورد جنبه‌‌هاي مختلف اين حرفه، نيز منجر به افزايش قابليت اين نوع بهره‌‌برداري در مراتع خواهد شد. بر همين اساس، در طراحي دستورالعمل تعيين شايستگي مراتع براي بهره‌‌برداري از گياهان ‌دارويي، بايد به آنها توجه بيشتري شود.