زمينه‌هاي پويايي نهضت ترجمه در عصر سهل بن هارون

فرهنگ و ادب عربي در طول سده‌هاي متمادي، به‌واسطه روابط اقتصادي، سياسي و فرهنگي با كشورهاي متمدّن، به ويژه ايران، دگرگوني‌هاي چشمگيري را تجربه كرده است كه با ظهور اسلام و آشنايي جهان عرب با علوم و معارف ديگر ملّت ها و نيز «جنبش ترجمه» در عصر عبّاسي، به بلنداي شكوفايي رسيد. سهل بن هارون، اديب و مترجم شهير ايراني اين عصر، در زمينه هاي مختلف به‌ويژه ادبيّات، در جامعه عرب نيكو درخشيد؛ تا جايي‌كه بزرگ اديباني همچون جاحظ و ابن نديم او را «بزرگمهر اسلام» لقب دادند. سهل توانست با استفاده از آثار ادب پارسي و ترجمه‌ كتاب‌هاي متعدّد، آثار ارزشمندي را به جامعه ايراني و فرهنگي تازيان تقديم نمايد. اين پژوهش كوشيده است با روش توصيفي-تحليلي، زمينه هاي نهضت ترجمه و تأثير ايرانيان را بر تعالي ادبيّات عربي، با تأكيد بر تبيين نقش سهل بن هارون، مورد بررسي قرار دهد. تعامل فكري-فرهنگي اعراب و ايرانيان در سده‌‌هاي سوم و چهارم هجري، تا جايي اوج گرفت كه دانشمندان عرب، آثارشان را با حكمت‌ها، ضرب‌المثل‌ها، داستان‌ها و تمثيلات اخلاقي و افكار اديبان و حكيمان ايراني، غني مي‌نمودند. ايرانيان با خامه توانا و زبان ظريف و سليس خود، نظم و نثر عربي را در اين عصر نماينده‌ احساسات و افكارشان قرار دادند. نفوذ ايرانيان حامي علم‌ به دربار مأمون، مصاحبت خلفا با آنان و دور ماندن اعراب از دستگاه خلافت، از جمله اسباب تأثير فرهنگ ايران بر ادبيّات اين عصر و نيز شكوفايي نهضت ترجمه است.