حذف هم‌پايگي و خلأ نحوي در زبان فارسي از‌منظر دستور ساختاري شناختي

ساختارهاي حذف، الگوهايي هستند كه در آن‌ها بخشي از ساختار نحوي كه به‌طور طبيعي بيان مي‌شود تا محتوايي را انتقال دهد، حذف مي‌شود. هدف از پژوهش حاضر، بررسي ساختار حدف هم‌پايگي و خلأ نحوي در چارچوب دستور ساختاري ‌شناختي است. بنابراين، پژوهش پيش‌رو مبتني بر روش توصيفي ـ تحليلي است و از آنجا كه فرايند حذف هم در گونۀ نوشتاري و هم گونۀ گفتاري زبان فارسي كاربرد گسترده‌اي دارد، پيكرۀ مورد بررسي ما هر دو گونه را شامل خواهد شد و از لحاظ نظري (يعني روش و چارچوب تحليل) مبتني بر رويكرد شناختي و ساختاربنياد است. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه با توجه به مفهوم دسترسي و فعال‌سازي كه از سوي لانگاكر (2012) معرفي شد، داده‌هاي زبان فارسي نيز در چارچوب اين نظريه قابل توصيف هستند. همچنين، ملاحظه شد كه هم‌پايگي غيرسازه‌اي در بافت انواع ديگري از »كاهش «‌بندي تحليل مي‌شود، از‌جمله در كاهش تكيه‌اي در عناصر فاقد تمركز و همين‌طور در حذف در مواقعي كه محتواي هم‌پوشاني بيان‌ناشده باقي مي‌ماند. مفهوم توصيفي محوري در اينجا تمايزگذار بود بدين معني كه اين محتوا در يك پنجرۀ بندي ظاهر مي‌شود كه در پنجرۀ متقدم آن ظاهر نمي‌شود. همچنين، اين يافته‌ها بيانگر آن است كه جايگاه تمايزگذار در اين ساختارها در زماني كه بند پايه را وقفه‌دار مي‌كند، داراي اهميت است. از اين رو، به آساني مي‌توان بيان كرد كه تمايزگذار مستقيماً پس از ضدتمايزگذار مي‌آيد.