نوع‌شناسي مكان در رمان ملكوت از بهرام صادقي با رويكرد نشانه - معناشناسانه

يكي از عناصر معناآفريني در ادبيات داستاني، عنصر مكان است. نويسنده از طريق كاستن از معناي ارجاعي و عيني مكان، از اين عنصر به منزلۀ ابزاري مهم در خلق و تقويت معناي مورد نظرش بهره مي‌جويد. مكان با توجه به ميزان عينيت خود، در طيفي از معاني مختلف از ارجاعي تا انتزاعي سير مي‌كند. مكان‌هاي انتزاعي به دليل ماهيت تخيلي و استعلايي خود مي‌توانند در برخي از انواع ادبي جايگاه ويژه‌اي داشته باشند. اين مقاله درپي آن است تا با روش توصيفي ـ تحليلي و با رويكرد نشانه‌ ـ ‌معناشناسانه انواع مكان‌هاي ترسيم‌شده در رمان ملكوت از بهرام صادقي را بررسي كند و ضمن طبقه‌بندي اين مكان‌ها، به اين پرسش پاسخ دهد كه ابزار مكان تا چه ‌اندازه در خدمت القاي معاني مورد نظر نويسنده بوده است. نتايج نشان مي‌دهد بهرام صادقي در رمان ملكوت تلاش كرده است تا با بازآفريني خلاقانه اسطوره آفرينش، به‌شكل ضمني فضاي يأس‌آلود حاكم بر جامعه در دوران پس از كودتاي 28 مرداد 1332 را در اسطوره يادشده بازنمايي كند. او در مسير اجراي اين خواسته نگاه ويژه‌اي به عنصر مكان داشته است. از همين ‌رو، با استفاده از فضاسازي‌هاي وهمناك و هول‌انگيز و با بهره‌گيري از انواع مكان‌هاي روايي، پديداري، گردبادي و استعلايي، سرشكستگي، يأس و اميدهاي ازدست‌رفته جامعه را به تصوير كشيده است.