بررسي سلوك عقلي و شهودي سهروردي بر اساس عقلانيت ارتباطي هابرماس

در پژوهش حاضر سلوك عقلي و شهودي سهروردي بررسي و نظريه‌هاي فلسفي هابرماس به‌ويژه با محوريت نظام ارزش‌ها و اخلاقيات، عقلانيت ابزاري و عقلانيت ارتباطي با انديشه‌هاي وي ارزيابي‌شده است. هدف از اين پژوهش اين بوده است كه نشان دهد سهروردي حتي در سلوك شهودي خويش از سلوك عقلي غافل نمانده است و عقلانيت فلسفي را براي رسيدن به حقيقت سعادت انساني و نائل شدن به علم حضوري (شهود ـ اشراق) لازم و عقل و شهود را مكمل يكديگر مي‌داند. بر اين اساس سهروردي به‌نوعي «مكتب تلفيق» را كه آميزه‌اي از عقل، نقل و شهود است بنياد نهاده است. ميان نظريات و انديشه‌هاي سهروردي و هابرماس در حوزه نظام ارزش‌ها و عقلانيت ابزاري و كنش ارتباطي مشابهت‌ها و تفاوت‌هايي وجود دارد كه در اين مقاله به بررسي و تحليل آن‌ها پرداخته‌شده است. هابرماس و سهروردي هر دو برآنند كه با گسترش حيطه ادراكات عقل مي‌توان به حقايقي كه به‌ظاهر فوق عقلاني مي‌نمايند رسيد. سهروردي بر اين باور است كه مكاشفه‌هاي عرفا را هم باعقل مي‌توان درك كرد. هابرماس نيز بر اين باور است كه به حقايق ارزشي با عقلانيت مي‌توان رسيد اما از راه كنش ارتباطي و تفاهم. در نظر شيخ اشراق، عقل مكمل شهود است و شهود مكمل عقل؛ ولي از ديدگاه هابرماس عقل درصدد اثبات ادعا است. عقلانيتي كه سهروردي براي توسعه آن كوشيده است عقلانيت فلسفي براي رسيدن به حقيقت و سعادت انساني بود آن‌هم با رشد و توسعه علم حضوري.