كاركرد هويتي مذهب در عينيت بخشيدن به مرزهاي جغرافيايي ايران در عصر صفوي

تشكيل دولت صفويه در ايران، در قالب يك دولت شيعه دوازده امامي، يكي از طولاني‌ترين و پرجاذبه‌ترين فصول تاريخ اسلام و ايران است. زيرا پيروان اين مذهب به مدت نُه قرن به مبارزات بي‌امان خود ادامه دادند تا آنكه مذهب شيعه دين رسمي ايران اعلام شد. ازآنجاكه دوره صفويه نقطه عطفي در تاريخ ايران محسوب مي‌شود، بسياري از پديده‌هاي جغرافياي سياسي در ايران دچار تحول شدند. لذا، در اين پژوهش سعي شده است تا چگونگي تأثير هويت ديني در عينيت بخشيدن به مرزهاي جغرافيايي ايران عصر صفوي را واكاوي نموده و تأثيرات متقابل مرزهاي سياسي با هويت ديني را موردمطالعه قرار دهد. اين مقاله در پي واكاوي و پرسش به سؤالاتي از اين قبيل است كه مرزهاي سياسي ايران پيش از سلسله صفويه چه تفاوتي با مرزهاي دوره صفويه داشت؟ هويت ديني چه تغيير ماهوي‌اي در مرزهاي سياسي جغرافيايي ايران وارد كرد كه جمله پژوهشگران اين مقطع از تاريخ ايران را آغاز يكپارچگي سياسي جغرافيايي ايران مي‌دانند. نتايج نشان مي‌دهد در اين دوره است كه براي نخستين بار عاملي فرهنگي سياسي به نام هويت ديني توانسته به‌تنهايي سرحدات و نواحي پيراموني ايران را از غير ايران جدا كرده و كم‌وبيش موجوديت آن‌ها را تا تكوين دولت مدرن در ايران تضمين نمايد.