دوگانه‌هاي واژگاني در شاهنامه فردوسي و كاربرد آن در آموزش زبان فارسي

اهميتِ آموزشِ زبان، زمينه‌سازِ پژوهش‌هاي گوناگوني بوده‌است و در اين زمينه، رويكردهايي پيشنهاد شده‌است از جمله كاربستِ ادبيات در آموزش زبان. بيشتر اين پژوهش‌ها، در پيوند با درن‌مايه فرهنگي و بهره‌گيري مستقيم از متن‌هاي ادبي يا بازنويسي آن بوده‌اند؛ اما آن‌چه هدف اين جستار است الگوپذيري از چهارچوب زبانيِ اين متون، براي توليد محتواي آموزشي است. اينكه كدام متن ادبي الگوي مناسبي براي آموزش زبان ارائه مي‌كند؛ و چه ويژگي‌ دارد كه فرايند يادگيري را آسان مي‌كند، مسئله اين پژوهش است. اصالتِ متن و داشتن زبانِ قابل فهم، از نخستين ويژگي‌هايي است كه پژوهشگران اين حوزه براي يك متن آموزشي بر شمرده‌اند. بر اين مبنا، شاهنامه فردوسي به عنوان يك متن گهربار و ارزشمند كه نقشي مؤثر در پاسداري از زبان فارسي داشته و در مقايسه با ديگر متن‌ها پيشگام بوده و زباني زنده دارد، مرجع اين پژوهش قرار گرفت. به نظر مي‌رسد بررسي روابط واژگاني شاهنامه، بتواند الگوي مناسبي در تدوين محتوا وآموزش زبان فارسي به‌دست دهد. بررسي توصيفي تحليلي روابط واژگاني در نمونه آماري  نشان داد نزديك به 40% واژگان داراي پيوندهاي دوتايي‌اند كه نيمي از آن‌ها، خارج از تعريف هم‌آيندها قرار مي‌گيرند، از اين ‌رو، پاره‌گفته «دوگانه‌هاي واژگاني» پيشنهاد مي‌شود. اين روابط واژگاني، به صورت ناخودآگاه، با فعال كردن دانش پيشين واژگاني و دايره المعارفي، مخاطب را در درك متن ياري مي‌نمايد. يافته‌هاي آموزش زبان، بر پايه دوگانه‌هاي واژگاني و به‌كارگيري آن در يادگيري واژه و درك مطلب نيز نشان داد تفاوت معناداري مابين عملكرد دو گروه آزمايش و كنترل وجود دارد. همچنين اين يافته‌ها تأييد مي‌كند كاربست دوگانه‌هاي واژگاني در افزايش ميزان يادگيري زبان‌آموزان مؤثر است