واكاوي سبك نوشتاري دادنامه‌هاي حقوقي و كيفري بر پايه فرانقش انديشگاني

در بافتِ حقوقي، دادنامه ها، گزارش ها و اسنادي مهم انگاشته مي شوند. زيرا در نظام حقوقي كشور، در دادنامه اي كه مشتمل بر حكم يا همان تصميم مراجع دادرسي باشد، همه و يا برخي از موضوع دعوا به سرانجام مي‌رسد. از اين رو، فحواي آن براي طرفين كشمكش بسيار سرنوشت ساز است. در بررسي متن دادنامه ها، با موارد ابهام‌آميزي مانند حذف گروه هاي اسمي و در برخي موارد گروه هاي فعلي روبه‌رو شديم. هدف از جستارِ حاضر، يافتن سازه‌هاي يادشده و تشريح هر بند، از جنبه معناشناختي است. بنابراين، 48 دادنامه حقوقي و كيفري به روش تصادفي از دهه 50 تا90 انتخاب گرديدند و بر مبناي انگاره گذرايي و فرانقش انديشگاني هليدي (Halliday, 2004) به عنوان ابزاري كارآمد تجزيه و تحليل شدند. همچنين، ميزان فراواني داده ها با بهره‌گيري از آمار توصيفي، محاسبه شد. يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه ويژگي بندهاي موردِاشاره كه در برگيرنده تشريح و تبيين شرايط و دستور به انجام و يا تركِ عمل و نيز اعلام بي‌گناهي و يا گناهكار بودن است، در واقع بيانگرِ حقايق و وضعيت موجود از جمله صحنه جرم و يا رخدادهاي پرونده، نام‌هاي طرفين كشمكش و ديگر موارد بر مبناي موضوع است. در متون مورد بررسي، هيچ گزاره اي يافت نشد كه نمايانگر ارائه نمودهاي بيروني از كردارها باشد و سبك نوشتاري اين متن‌ها اين گونه است كه نخست، مستندات و ادله بيان مي شود، سپس حكم و رأي نگارش مي شود. به طور كلي، بالا بودن ميزان فراواني فرآيند مادي نشان داد كه ژانر حقوقي تأكيد بر لازم الاجرا بودن احكام و شيوه‌نامه ها دارد تا رفتارهاي بيروني.