عوامل اجتماعي- اقتصادي مؤثر بر مشاركت روستائيان استان قم در اجراي پروژۀ ترسيب كربن

پروژۀ ترسيب كربن از جمله اقدامات مهم بين‌المللي مديريت منابع طبيعي و كاهش تغييرات اقليم در دو دهۀ اخير است كه به دنبال مشاركت جوامع روستايي در همۀ مراحل پروژه در جهت دستيابي به اهداف محيط زيستي، اقتصادي، اجتماعي و انساني بوده است. از آنجايي كه عوامل متعددي مي توانند بر مشاركت ذي‌نفعان در فعاليت‌هاي پروژۀ ترسيب كربن مؤثر باشند، پژوهش حاضر با هدف بررسي عوامل اجتماعي اقتصادي مؤثر بر مشاركت خانوارهاي روستايي استان قم با استفاده از روش‌شناسي پيمايشي با رويكرد توصيفي همبستگي انجام شده است. نمونه‌اي متشكل از 265 خانوار از جامعۀ آماري 840 خانواري موجود در پنج روستاي تحت انجام اين پروژه با استفاده از روش نمونه‌گيري تصادفي ساده انتخاب شد و داده‌ها با به كارگيري روش مصاحبۀ ساختارمند و ابزار پرسشنامه گردآوري و با استفاده از نرم‌افزارهاي SPSS22 و AMOS تحليل شدند. نتايج نشان داد، مردم در سطوح پايين مشاركت اعم از مشورت كارشناسان با اعضاي شورا و بزرگان روستا دخالت بالايي داده شده بودند، در حالي كه در سطوح بالاي مشاركت، همچون شروع خودجوش پروژه‌ها توسط مردم، آن ها نقش ضعيفي داشتند. متغيرهايي همچون سرمايه‌هاي اجتماعي مبتني بر روابط و اعتمادهاي درون جامعه و با كنشگران بيروني و عضويت تشكل‌هاي روستايي، برنامه‌هاي ترويجي، اقدامات اجرا شدۀ اصلاحي احيايي، تنوع‌سازي كشاورزي و غيركشاورزي پروژه ترسيب كربن، سطح اراضي باغي خانوارها، و سطح درآمد كشاورزي آن‌ها مهم ترين عوامل مؤثر بر مشاركت خانوارهاي روستايي در پروژۀ ترسيب كربن مشخص شدند. ارتقاي هر چه بيشتر سرمايه‌هاي اجتماعي با كمك برنامه‌هاي ترويجي، همچنين به كارگيري تركيبي از اقدامات حفاظت‌گرا و تنوع‌ساز معيشت مي‌تواند نه تنها مشاركت جوامع روستايي را در پروژه‌هاي مديريت منابع طبيعي تقويت كند بلكه موفقيت آن‌ها را نيز بيشتر خواهد كرد.