تبيين عملكردي و شناسايي ارزش‌هاي مكان‌هاي عمومي‎ ‎رودخانه محور از ‏منظر طراحي شهري

رودخانه‌ها، به‌واسطه عملكردهاي متعدد، كيفيات متنوعي را براي انسان‌ها‌ و سكونتگاه‌هايشان همراه دارند و مستقيم و غيرمستقيم، بر كيفيت زندگي آنها تأثير مي‌گذارند؛ اما تغيير سبك زندگي جوامع، ناآگاهي از ابعاد رودخانه‌ها و نگرش و توسعه تك‌بعدي، آسيب‌هاي فراواني به اين پديده‌هاي طبيعي رسانده و موجب ناپايداري آنها شده است. اين پژوهش، در پي خاطرنشان ابعاد رودخانه‌ها، اهميت حفاظت آنها در حين توسعه‌، ضرورت ديدگاه فراگير در مواجهه با رودخانه و چگونگي استفاده از رودخانه‌ به‌عنوان محور مكان‌هاي عمومي در چارچوب طراحي شهري است. اين پژوهش توسعه‌اي_كاربردي، بر مبناي رويكرد كيفي متكي بر تجربه‌گرايي، به گردآوري داده‌هاي مورد نياز از طريق مطالعات كتابخانه‌اي و ميداني پرداخته و با انتخاب روش مطالعه ميان موردي، از ابزارهاي مشاهده و مصاحبه نيمه ساختاريافته در بازديدهاي ميداني رودخانه در شهرهاي اردبيل، اصفهان، اهواز و رشت بهره گرفته است. براي تجزيه‌وتحليل داده‌ها، از تحليل‌هاي كيفي (تلخيص، دسته‌بندي) در كنار تحليل‌هاي كمّي آماري استفاده‌ شده و اعتبار نتايج، براساس اظهارنظر تضمين ‌شده در موارد كيفي و بررسي آزمون اسميرنف و T تك نمونه‌اي در تحليل كمّي بررسي ‌شده است. پژوهش حاضر، نقش‌ها، ارزش‌ها و كيفيات رودخانه را در قالب مؤلفه‌هاي نظام‌هاي مطالعاتي زيست‌محيطي/ اكولوژيكي، كالبدي/ فضايي، عملكردي، اقتصادي، اجتماعي/ فرهنگي، ادراكي/ رواني و ... تدوين كرده و به مقايسه تطبيقي وضعيت آنها در شهرهاي بيان شده، پرداخته است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه با توجه به تنوع عملكردها، ارزش‌ها و نيز ابعاد رودخانه‌ها هرگونه توسعه مرتبط با آنها، بايد با ديدي جامع‌نگر انجام شود. به علاوه، توجه به آب، ويژگي‌ها و تأثيرات آن، به‌مثابه مهم‌ترين عامل تمايز مكان‌هاي عمومي رودخانه محور، بايد با اتخاذ رويكردهاي مناسبي ازجمله درزمينه فعاليت‌ها، در مكان سازي مبتني بر رودخانه مورد توجه قرار گيرد. برخي كاربردهاي پژوهش حاضر، عبارتند از: يكپارچه‌سازي برنامه‌ريزي، طراحي و مديريت رودخانه‌ها، مكان سازي و بازآفريني پايدار با محوريت رودخانه‌ها، بازنگري اسناد توسعه شهري، بازنگري قوانين مرتبط و ... .