پژوهش‌هاي حيطه ربط در ايران: مرور نظام‌مند

ربط از جمله مفاهيمي است كه به‌ تأييد بسياري از محققان نقشي اساسي و مهم در بازيابي اطلاعات دارد. اين نقش در ايران نيز طي سال‌هاي گذشته مورد توجه قرار گرفته و مطالعات متنوعي پيرامون آن به عمل آمده است. با وجود اين، ديد روشني در مورد مطالعات ربط در ايران وجود ندارد. پژوهش حاضر با هدف مرور نظام‌مند پژوهش‌هاي حيطه ربط در ايران صورت گرفته است. به‌منظور دستيابي به منابع، پس از تعيين پرسش و معيارهاي ورود و خروج منابع، پايگاه‌هاي اطلاعاتي هدف با استفاده از كليدواژه‌هاي مرتبط با اين حوزه جست‌وجو شد و پس از آن، 108 منبع شناسايي و وارد مطالعه گرديد. براي استخراج داده‌ها، ابتدا فرم استخراج داده‌ها در نرم‌افزار »اكسل « به‌صورت دستي طراحي شد و داده‌هاي استخراج‌شده با استفاده از اين نرم‌افزار آناليز و نمودارهاي مربوطه رسم شد. بررسي منابع حوزه ربط در ايران نشان‌ داد كه مي‌توان مطالعات در اين حوزه را در 6 گروه شامل مانعيت، جامعيت، جامعيت و مانعيت، بازخورد ربط، قضاوت ربط، و منابع مروري دسته‌بندي كرد. اين پژوهش نشان داد كه اغلب مطالعات حوزه ربط به‌صورت عيني انجام گرفته و محققان اين حوزه از بين انواع نظام‌هاي بازيابي اطلاعات بيشتر به پژوهش در موتورهاي جست‌وجو پرداخته‌اند. همچنين، نتايج بررسي‌ها حاكي از آن است كه جديدترين مطالعات در زمينه ربط به حوزه قضاوت ربط تعلق دارد و بازخورد ربط حيطه‌اي است كه متخصصان علم اطلاعات و دانش‌شناسي در آن كم‌كار بوده‌اند. در ارتباط با روش تحقيقِ پژوهش‌هاي حوزه ربط بايد گفت كه بيشتر آن‌ها كمّي بوده است؛ در صورتي كه روش كيفي، به‌ويژه در ربط ذهني و كاربرمدار كه ديدگاه و نظر انسان در مركز توجه قرار دارد، مي‌تواند بسيار كارآمد باشد.