ارزيابي تأثير پژوهش‌ با استفاده از دگرسنجي(مطالعه موردي: توليدات علمي ايران در حوزه‌هاي علوم اجتماعي و علوم كامپيوتر، نمايه‌شده در پايگاه اسكوپوس)

پژوهش حاضر مطالعه‌اي كاربردي است كه با هدف ارزيابي تأثير توليدات علمي پژوهشگران ايراني در دو حوزه علوم اجتماعي و علوم كامپيوتر با استفاده از شاخص‌هاي دگرسنجي (آلتمتريكس) و علم‌سنجي انجام شده است. در اين پژوهش مقاله‌هاي منتشرشده پژوهشگران ايراني در حوزه‌‌هاي موضوعي علوم كامپيوتر و علوم اجتماعي كه در بازه زماني 2014 تا 2018 در پايگاه »اسكوپوس « نمايه ‌شده‌اند و به‌دليل دارا بودن شناساگر شيء ديجيتال (DOI) امكان رصد فعاليت آلتمتريك آن‌ها وجود دارد، مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. براي بررسي حضور و ميزان انتشار برون‌دادهاي پژوهشي در رسانه‌هاي اجتماعي و نيز سنجش ميزان تأثير آن‌ها از اطلاعات برخي از مهم‌ترين ارائه‌دهندگان خدمات آلتمتريكس از قبيل »آلتمتريكس‌اكسپلورر « و »پلام‌آناليتيكس « استفاده شده است. همچنين، ارتباط عوامل مختلف از قبيل همكاري علمي پژوهشگران و دسترسي آزاد مجلات با ميزان تأثير برون‌دادهاي مورد مطالعه و نيز ارتباط بين فعاليت آلتمتريك و كيفيت مجلات پژوهشي با استفاده از آزمون‌هاي همبستگي مناسب مورد بررسي و تحليل قرار گرفته است. يافته‌هاي اين پژوهش نشان داد كه ميزان حضور مقالات پژوهشگران ايراني در حوزه علوم اجتماعي در رسانه‌هاي اجتماعي حدود 12 درصد و در حوزه علوم كامپيوتر تنها حدود 4 درصد از مجموع مقالات بازيابي‌شده را تشكيل مي‌دهد. مهم‌ترين رسانه‌هاي اجتماعي منتشركننده مقالات پژوهشگران ايراني در هر يك از دو حوزه موضوعي فوق به‌ترتيب عبارت‌اند از: »مندلي «، »توييتر «، و »فيسبوك «. با توجه به پايين‌بودن ميزان ضريب همبستگي دو متغير همكاري علمي پژوهشگران و ميزان تأثير توليدات علمي به‌ نظر مي‌رسد كه افزايش تعداد نويسندگان مقالات در دو حوزه موضوعي فوق تأثير قابل توجهي در نمره آلتمتريك اين مقالات ندارد. نتايج آزمون همبستگي وجود رابطه آماري معنادار و ضعيفي را ميان دو متغير دسترسي آزاد مجلات و ميزان تأثير علمي مقالات (نمره آلتمتريك) در حوزه علوم اجتماعي نشان مي‌دهد. اين در حالي است كه در حوزه علوم كامپيوتر رابطه ‌آماري معنا‌دار بين دو متغير فوق مشاهده نشد. همچنين، با توجه به وجود همبستگي بين دو متغير كيفيت مجلات منتشركننده مقالات و عملكرد آلتمتريك آن‌ها در هر دو حوزه موضوعي مي‌توان نتيجه گرفت كه مقالات منتشرشده در مجلات با شاخص‌هاي كيفيت بالاتر داراي نمره آلتمتريك بيشتري بوده و از ميزان حضور بيشتري در رسانه‌هاي اجتماعي برخوردار هستند. نتايج اين‌گونه مطالعات نشان مي‌دهد كه با بهره‌گيري از شاخص‌هاي آلتمتريكس مي‌توان ميزان تأثير برون‌دادهاي پژوهشي در حوزه‌هاي مختلف موضوعي را ارزيابي و با يكديگر مقايسه كرد. در همين راستا، سياست‌گذاران علم و فناوري مي‌توانند در كنار شاخص‌هاي سنتي ارزيابي پژوهش، از شاخص‌هاي نوين آلتمتريكس به‌عنوان ملاكي براي ارزيابي علمي پژوهشي پژوهشگران و دانشگاهيان در سياست‌گذاري علم استفاده نمايند.