خاستگاه پديده حج مسكين در مغرب اسلامي در ادبيات ديني

آيين حج مسكين، آييني پر سابقه‌ در مغرب اسلامي است. معرفي اين آيين بر پايه اطلاعات ميداني و تبيين خاستگاه آن بر پايه عوامل مختلف اقليمي، فرهنگي و ديني و اجتماعي وظيفه‌اي است كه اين مقاله درصدد انجام آن، بر پايه روش تحقيق نقلي و تحليلي كتابخانه‌اي است. در اين مقاله ضمن ارائه فهرستي از برخي نقاط مغرب اسلامي، كه آئين حج مسكين در آن برگزار مي‌شود، سه منطقه آسفي (مزار سيدي شاشكال)، منطقه مزار سيدي بوخيار و مزار ادريس اول در وليله مغرب، و زيارت خواجه احمد يسوي در تركمنستان و شيخ بمبا در آفريقا، معرفي‌ شده و ضمن گزارش انتقاد مخالفان اين آيين، با رويكردي تحليلي ديني، فهم نادرست از متون ديني، موضع‌گيري همنواي فقيهان منطقه در جهت تعطيلي موقت حج، دشواري‌هاي خاص سفر حج از مغرب به‌عنوان مهم‌ترين زمينه‌هاي ديني پديد آمدن اين آيين در مغرب اسلامي بررسي‌ شده است.روش اين پژوهش بينارشته‌اي و در حوزه دين‌شناسي و مطالعات حج قابل رده‌بندي است كه بر اساس ادبيات ديني و داده‌هاي حديثي ـ فقهي و گزارش‌هاي اينترنتي با رويكرد تقريبي فراهم آمده است. برآيند اين مقاله بازشناسي پديدارشناسانه اين آيين و امثال آن و زمينه‌هاي آنها در ادبيات ديني است كه در نوع خود در ادبيات حج بي‌سابقه و جديد است.