ايدئاليسم و نقش آن در تكوين نظرية تكامل اجتماعي ماكس وبر

تغييرات و تحولات جوامع انساني، واقعيت آشكاري است كه از ديرباز مورد توجه انديشمندان اجتماعي بوده است. در خصوص روند و خط سير تغييرات جوامع با رويكرد پوياشناسانه، تاكنون سه الگوي تكاملي، دوري و انحطاطي مطرح شده است. الگوي تكاملي مدعي است كه همه يا بخش‌هاي بنيادين يك جامعه در گذر زمان، طي گذار از مراحلي رشد و ترقي مي‌كند. نوشتار حاضر درصدد پاسخ به اين سؤال است كه موضع ايدئاليستي ماكس وبر، چه نقشي در تكوين نظرية‌ تكامل اجتماعي وي داشته است؟ روش اين مطالعه در مقام گردآوري اطلاعات، اسنادي، و در مقام تجزيه و پردازش، توصيفي، تحليلي و استنباطي است. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه ايدة ذهن‌گرايي (ايدئاليسم) سه نقش در تكوين نظرية تكامل اجتماعي وبر داشته است: اول، تكامل اجتماعي به‌مثابة فرايندي به‌هم‌پيوسته‌ از صيرورت و تطور صورت‌بندي‌هاي اجتماعي، بستري فراهم مي‌سازد كه در آن، هم انسان‌ها و هم صورت‌هاي اجتماعي به درجاتي از پيشرفت و ترقي دست مي‌يابند؛ دوم، از ميان عوامل متعدد تأثيرگذار بر تكامل اجتماعي، نقش باورها و ارزش‌ها به‌عنوان عوامل غيرمادي، برجسته‌تر از ساير عوامل است؛ سوم، امور انساني نيز همانند امور طبيعي، مشمول اصل عليت‌اند. بااين‌حال به تفسير وبر، عليت در امور انساني امري احتمالي است.

no abstract