نحوه مواجهۀ اميرالمؤمنين(ع) با صاحبان قدرت

يكي از مهم‌ترين وقايع تاريخ سياسي صدر اسلام مسئله خلافت و جانشيني نبي مكرم اسلام(ص) است، زيرا با وجود تأكيد صريح و روشن پيامبر(ص) بر امامت و خلافت بلافصل اميرالمؤمنين علي(ع) متأسفانه اين اتفاق رخ نداد. شورايي كه در سقيفه تشكيل شد اين حق مسلم را از امام علي(ع) غصب كرد و دين نوپاي اسلام و جامعه اسلامي را از هدايت و رهبري آن امام محروم ساخت. اما نكته‌اي كه در اين ماجرا درخور‌ تأمل است، نحوۀ مواجهه امام(ع) با اين بدعت خطرناك است، كه مدارا و مصلحت‌انگاري را در سيرۀ سياسي امام علي(ع) نشان مي‌دهد. نوع مواجهه‌اي كه اميرالمؤمنين(ع) در برابر اين تضييع حق بر‌گزيدند، بر توجه به مهم‌ترين مصالح اسلام و مسلمين و تأكيد بر همگرايي اسلامي استوار بود. امام علي(ع) ضمن پرهيز از مقابله مسلحانه و ديگر روش‌هاي تحريك‌آميز، همكاري نسبي با حكومت را در پيش گرفتند و در بسياري از مواقع، مشورت‌هاي راهبردي به خلفاي سه‌گانه دادند، اما درعين‌حال از پذيرش مسئوليت در حكومت آنان امتناع كردند. بااين‌حال امام علي(ع) ضمن تأكيد هميشگي بر حق خود، در مورد حق ضايع‌شدۀ خويش روشن‌گري مي‌كردند. در نهايت ايشان هنگامي خلافت مسلمين را پذيرفتند كه خواست واقعي مردم بر اين امر استقرار يافت.

No abstract