تأثير محرك‌هاي ساليسيليك اسيد و عصاره مخمر بر بيان ژن‌هاي HMGR و GPPS دخيل در بيوسنتز ترپن‌ها در گياه دارويي چويل در شرايط كشت سوسپانسيون سلولي

چويل (Boiss (Schlecht) Ferulago angulata) از گياهان دارويي با ارزش و بومي ايران است كه غني از تركيبات ترپني بوده و به لحاظ داشتن خواص ضد ميكروبي از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. در اين تحقيق، تأثير غلظت‌هاي مختلف ساليسيليك اسيد و عصاره مخمر در كشت‌هاي سوسپانسيون سلولي چويل بر الگوي بيان ژن‌هاي درگير در مسير بيوسنتز ترپن‌ها (HMGR و GPPS) براي اولين بار مورد بررسي قرار گرفت. كشت سوسپانسيون سلولي چويل با استفاده از كالوس‌هاي حاصل از ريزنمونه برگ انجام شد و محرك‌‌هاي اسيد ساليسيليك و عصاره مخمر (با غلظت‌هاي 50، 100 و 150 ميلي‌گرم بر ليتر) در مرحله رشد فعال سوسپانسيون به محيط كشت اضافه گرديد و 24، 48 و 72 ساعت پس از تيمار، نمونه سلولي تهيه گرديد. از كشت‌هاي سلولي بدون اعمال تيمار محرك به‌عنوان شاهد استفاده شد. بررسي الگوي بياني ژن‌هاي HMGR و GPPS با استفاده از Real-time PCR نشان داد كه بيان هر دو ژن به‌طور معني‌داري تحت تأثير نوع و غلظت محرك و مدت‌زمان پس از تيمار قرار گرفت. بيان نسبي ژن‌هاي HMGR و GPPS با تيمار محرك‌هاي مورد بررسي نسبت به شاهد افزايش يافت، ولي افزايش ميزان بيان نسبي اين‌ ژن‌ها در تيمار ساليسيليك اسيد به‌طور معني‌داري بيشتر از تيمار عصاره مخمر بود. بيشترين بيان نسبي ژن‌هاي GPPS و HMGR مربوط به تيمار ساليسيليك اسيد با غلظت 100 ميلي‌گرم بر ليتر و 24 ساعت پس از تيمار بود. با اين ‌حال، بيشترين بيان نسبي اين ژن‌ها در زمان‌هاي 24 و 72 ساعت پس از تيمار 150 ميلي‌گرم بر ليتر عصاره مخمر مشاهده شد. نتايج اين مطالعه مي‌تواند در زمينه مهندسي متابوليت گياه چويل مورد بهره‌گيري و استفاده قرار گيرد.