بررسي اثر 5-آزاسيتيدين به‌عنوان ماده ضدمتيلاسيون DNA بر روي صفات زراعي، القاي آندروژنز از طريق كشت بساك و بيان ژن DNA متيل‌ترانسفراز در بافت برگي ذرت (.Zea mays L)

بهينه‌‌سازي روش‌‌هاي درون شيشه‌اي براي توليد گياهان دابل‌‌هاپلوئيد ذرت نقش مهمي در برنامه‌‌هاي اصلاحي اين گياه دارد. در اين مطالعه اثرات ماده 5آزاسيتيدين بر روي صفات زراعي، كارايي القاي آندروژنز و همچنين بيان ژن DNA متيل‌ترانسفراز (AF229183.1) در دو مرحله رشدي ذرت شامل مرحله 7 تا 8 برگي و مرحله گلدهي مورد بررسي قرار گرفت. آزمايش به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار اجرا شد. دو ژنوتيپ ذرت (DH5 × DH7 و ETMH82) به‌‌عنوان عامل اول و تيمار بذور ذرت با 5آزاسيتيدين (0، 5، 10 و 100 ميكرومولار) به‌‌عنوان عامل دوم در نظر گرفته شدند. بذور تيمار شده در مزرعه كشت گرديده و در طول مراحل رشد، صفات مختلف مورفولوژيكي و زراعي اندازه‌گيري شدند. در آزمايش كشت بساك، بساك‌هاي حاوي ميكروسپور‌‌هايي در مراحل تك‌هسته‌اي مياني تا تك‌هسته‌اي انتهايي انتخاب و در محيط‌كشت پايه YPm حاوي 1 ميلي‌گرم در ليتر D2,4 و 2 ميلي‌گرم در ليتر BAP كشت گرديدند. اثرات متقابل ژنوتيپ × سطوح 5آزاسيتيدين براي همه صفات مورد مطالعه به‌جز تعداد دانه در رديف بلال، عمق دانه، قطر بوته، تعداد برگ در بوته و تعداد بلال اختلاف معني‌‌داري را نشان دادند. بيشترين ميزان وزن هزار دانه در تيمارهاي 10 و 100 ميكرومولار و همچنين بيشترين عملكرد‌‌ دانه و عملكرد بيولوژيك در تيمار 100 ميكرومولار 5آزاسيتيدين براي هر دو ژنوتيپ مشاهده شد. بذور ژنوتيپ DH5 × DH7 تيمار شده با غلظت 5 ميكرومولار 5آزاسيتيدين بيشترين ميانگين تعداد ساختارهاي رويان مانند (0.1833) و گياهچه باززايي شده (0.067) به‌ازاي هر بساك را ايجاد كردند. بيان نسبي ژن DNA متيل‌ترانسفراز در گياهان حاصل از بذور تيمار شده با غلظت‌‌هاي مختلف 5آزاسيتيدين در هر دو ژنوتيپ و هر دو مرحله رشدي مورد مطالعه نسبت به‌‌ گياهان شاهد (غلظت صفر ميكرومولار 5آزاسيتيدين) كاهش معني‌‌داري نشان داد كه اين كاهش بيان ژن مي‌‌تواند منجر‌به بهبود القاي آندروژنز در كشت بساك ژنوتيپ DH5 × DH7 شده باشد. به‌هر حال، علي‌‌رغم كاهش بيان اين ژن در دو مرحله رشدي ژنوتيپ ETMH82، القاي آندروژنز در اين ژنوتيپ مشاهده نگرديد. نتايج تحقيق حاضر مي‌تواند به تعيين نقش عوامل اپي‌ژنتيكي در القاء آندروژنز و بهبود توليد گياهان هاپلوئيد در ذرت كمك كند.