تجزيه پايداري عملكرد دانه ژنوتيپ‌ هاي نخود (Cicer arietinum L.) با استفاده از روش AMMI

به‌منظور بررسي اثر ژنوتيپ، محيط (مكان × سال) و اثرات متقابل ژنوتيپ × محيط (مكان ×سال)، عملكرد دانه 18 ژنوتيپ نخود در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در چهار مكان (خرم‌آباد، گچساران، ايلام و گنبد) طي دو سال زراعي (95-1393) مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس مركب، معني‌دار بودن اثر مكان، سال، اثر متقابل مكان × سال، ژنوتيپ، ژنوتيپ × سال، ژنوتيپ × مكان، ژنوتيپ × سال × مكان براي عملكرد دانه را نشان داد. بر اساس نتايج تجزيه واريانس AMMI، مكان و سال منبع اصلي تغييرات بودند، كه 86/1 درصد از مجموع مربعات كل را به خود اختصاص داد. نتايج تجزيه واريانس AMMI نيز نشان داد كه اثر دو مؤلفه اثر متقابل بر عملكرد دانه معني‌دار بود. دو مؤلفه اصلي اول مدل AMMI 79/3 درصد از كل واريانس عملكرد را توجيه كردند. نتايج مقادير پايداريAMMI (ASV) نشان داد كه براي عملكرد دانه، ژنوتيپ‌هاي شماره G16، G4، G6 و G1 كمترين مقدار و درنتيجه بالاترين پايداري عمومي به تمام محيط هاي آزمايش و ژنوتيپ شماره G10 با مقدار 12/89 بيشترين پايداري خصوصي را به مكان چهارم (E4) داشتند. در بين ژنوتيپ‌هايي كه داراي كمترين ASV بودند، فقط ژنوتيپ G6 (FLIP0124C) داراي ميانگين عملكرد دانه بالاتر از ميانگين كل ژنوتيپ‌ها بود. بر اساس مقادير دو مؤلفه اصلي اول، ارزش پايداريAMMI(ASV) و شاخص پايداري ژنوتيپ GSI، ژنوتيپ هاي G12، G13 و G6 به‌عنوان پايدارترين ژنوتيپ به ترتيب با عملكرد متوسط (1438/9، 1266/3 و 1434/2 كيلوگرم در هكتار) شناخته شد و نزديك‌ترين ژنوتيپ به ژنوتيپ ايده‌آل بودند.