ارزيابي پارامترهاي ژنتيكي، روابط بين صفات و گروه بندي هيبريدهاي جديد چغندر قند از لحاظ صفات كمي و كيفي درشرايط آلودگي طبيعي رايزومانيا

يكي از بيماري هاي مهم چغندرقند (Beta vulgaris L.) بيماري رايزومانيا (Rhizomania) يا ريشه گنايي (Root madness) است در حال حاضر در تمامي ‌نقاط دنيا شيوع دارد. خسارت اين بيماري را در ارقام حساس بيش از 50 درصد و در مواردي تا 100 درصد برآورد كرده اند. با توجه به افزايش جمعيت كشور و نياز به شكر، محصول چغندرقند در ميان گياهان زراعي از جايگاه ويژه اي برخوردار است. با هدف ارزيابي روابط بين صفات و گروه بندي ژنوتيپ هاي مختلف چغندرقند، تعداد 44 هيبريد چغندرقند در چهار منطقه (همدان، كرمانشاه، مشهد و شيراز) در سال 1398 مورد ارزيابي قرار گرفتند. آزمايش در قالب طرح بلوك هاي ناقص (آلفا لاتيس) در 6 تكرار اجرا شد. نتايج نشان داد عيار قند و عملكرد ريشه به ترتيب با 24.88 و 53.59 درصد به ترتيب بالاترين و پايين ترين مقدار وراثت پذيري عمومي را به خود اختصاص دادند. در اين مطالعه عملكرد قند خالص با عملكرد ريشه، عيار قند، عملكرد قند ناخالص، ضريب استحصال قند و درصد قند خالص همبستگي فنوتيپي و ژنتيكي مثبت و معني دار و با محتوي پتاسيم ريشه و درصد قند ملاس همبستگي منفي و معني دار نشان داد. بر مبناي تجزيه رگرسيون گام به گام پتاسيم ريشه، عيار قند و نيتروژن مضره با تبيين 52 درصد از تغييرات به عنوان مؤثرترين صفات در توجيه تغييرات عملكرد قند خالص شناسايي شدند. بر اساس نتايج تجزيه خوشه اي، ژنوتيپ ها شامل44 هيبريد و 3 شاهد رقم تجاري چغندرقند به چهار خوشه دسته بندي شدند كه خوشه شماره چهار شامل هيبريدهاي شماره 20، 43، 31، 23، 25، 24 و 37 و ارقام شاهد خارجي Succara و BTS 213 بودند، و مناسب ترين خصوصيات كمي و كيفي را به خود اختصاص دادند. در تجزيه به عامل‌ها از طريق تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي نيز، دو عامل شناسايي شد كه 82.52 درصد از كل واريانس داده‌ها را تبيين كردند. دراين مطالعه محتوي پتاسيم ريشه و عيار قند به عنوان مؤثرترين صفات و هيبريدهاي قرار گرفته در خوشه چهار تجزيه خوشه اي به عنوان مناسب ترين هيبريد براي برنامه هاي آتي به‌نژداي شناسايي شدند.