تاثير عوامل شناختي، رواني-حركتي و شخصيتي بر رفتارهاي مخاطره‌آميز رانندگان

زمينه و هدف: عوامل شناختي، رواني حركتي و شخصيتي در بروز رفتارهاي مخاطره‌آميز رانندگان موثر هستند. با توجه به اين‌كه اين رفتارها داراي انواع متفاوت است؛ مشخص نيست كدام نوع از كدام دسته عوامل، تاثير بيشتري مي‌پذيرد. بنابراين، پژوهش حاضر در پي بررسي تاثير عوامل شناختي و رواني حركتي يعني چالاكي حركتي، هماهنگي حركتي، دقت، استعداد مكانيك، حواس‌پرتي، خستگي، توجه و عوامل شخصيتي يعني هيجان‌خواهي، الگوي رفتاري نوع الف، گشودگي نسبت به احساسات و پرخاشگري بر سه نوع رفتار مخاطره‌آميز در رانندگي شامل خطاها، لغزش‌ها و تخلفات عمدي است. روش: نمونه شامل 440 نفر از رانندگان شهر اصفهان است كه به روش نمونه گيري در دسترس انتخاب شدند و به ابزارهاي پژوهش شامل پرسش‌نامه رفتار رانندگي، مقياس حواس‌پرتي از آزمون شخصيت مينه‌سوتا (MMPI)، آزمون‌هاي دقت و هماهنگي از آزمون‌هاي فلانگان، آزمون تشخيص استعداد (DAT)، پرسش‌نامه پرخاشگري اهواز، مقياس هيجان خواهي زاكرمن، فرم كوتاه فعاليت‌سنج جنگينز، مقياس خستگي چالدر و تكليف توجه گزينشي پاسخ دادند. يافته‌ها: عوامل شناختي و رواني حركتي يعني استعداد مكانيكي، حواس‌پرتي و خستگي، از طريق توجه، لغزش‌ها را و  چالاكي حركتي، هماهنگي و دقت، از طريق خطرپذيري، خطاها را ايجاد مي‌كنند (0.01=p). اما در تخلفات عمدي تاثير عوامل شخصيتي مانند هيجان‌خواهي، گشودگي به احساسات و الگوي رفتاري نوع الف، از طريق خشم، مهم تر است (0.01=p). نتيجه‌گيري: نتايج نشان داد كه عوامل متفاوت در انجام رفتارهاي مخاطره‌آميز دخيل هستند. بر اين اساس مي‌توان در پيش‌گيري و كاهش هر كدام از رفتارهاي مخاطره‌آميز رانندگي، از روش‌هاي متفاوت بهره جست. خطاها و لغزش‌ها را با بهبود توانمندي‌هاي شناختي و روانيحركتي، كاهش داد و با مداخله‌هاي شخصيتي از ميزان تخلفات عمدي كاست.