مدل‌سازي روابط هندسي- هيدروليكي سطح مقطع و ظرفيت انتقال رسوب رودخانه خرم‌آباد

شبيه‌سازي ‌ظرفيت انتقال رسوب رودﺧﺎﻧﻪ‌ﻫﺎ با ارزيابي پارامترهاي هندسي و هيدروليكي جهت انجام هرگونه فعاليت بسيار مهم مي‌باشد. هدف از اين پژوهش مدل سازي ظرفيت انتقال رسوب رودخانه خرم‌آباد با استفاده از مدل HECRAS و پارامترهاي هندسي و هيدروليكي رودخانه شامل دبي (Q) و عرض (W)، عمق (D)، سطح مقطع (A) و سرعت (V) مي‌باشد. ابتدا از‌ رابطه‌ روبي جهت تعيين سرعت سقوط و انتقال رسوبات و از رابطه رگرسيوني بين پارامترها جهت تحليل آماري و رابطه‌سازي روابط استفاده شد. سپس بر اساس مقادير سطح معني‌داري، ضريب تعيين و خطاي استاندارد، مدل‌هاي خطي ساده، درجۀ2، درجۀ3 و نمايي و روابط حاكم بر خصوصيات هندسي و عوامل مربوط به فرآيندهاي مؤثر بر فرسايش و رسوبگذاري رودخانة مورد بررسي قرار گرفتند‌. نتايج حاصل از مدل HECRAS براي دورة بازگشت 25 ساله‌‌ نشان مي‌دهد كه‌ وضعيت عرض مقاطع رودخانه از بالادست به پايين‌دست به دليل تغييرات مكاني الگوي فرسايش و رسوب‌گذاري از روند ثابتي پيروي نمي‌كند. همچنين مدل نمايي به دلايل هم ‌خطي نبودن، Pvalue كمتر از1 % و خطاي استاندارد كمتر نسبت به مدل‌هاي ديگر، از دقت بيشتري برخوردار است. نتايج نشان داد كه مقدار متوسط قدرت جريان در بازه ابتدايي‌، مياني و انتهايي به ترتيب برابر با‌ 862، 678 و463 و تنش برشي 43/ 32‌، 28.79 و 22.86 نيوتن بر مترمربع مي باشد و از بالا دست به پايين دست در حال كاهش است. بررسي توابع نمايي نشان مي‌دهد كه ظرفيت انتقال رسوب، با دبي، سرعت جريان و تنش برشي و دبي با سرعت رابطه مستقيم و با سطح مقطع‌، عرض رودخانه و عمق جريان رابطه معكوس دارد. و بيانگر اين است كه رواناب بيش‌ترين تأثير را در فرسايش و رسوبگذاري دارد‌. بررسي تغيير پارامترهاي هندسي هيدروليكي و قطر ذرات رسوبي نشان داد كه در قسمت‌هاي مياني فرسايش و در ساحل راست بالا و پايين دست رودخانه رسوبگذاري رخ مي‌دهد.