بررسي وردايي دهه‌اي بارش سالانۀ ايران‌زمين طي چهار دهۀ اخير (1394-1355)

طي سدۀ گذشته اقليم كرۀ زمين دگرگوني را در مقياس‌هاي مكاني و زماني مختلفي تجربه كرده‌است. اين روند دگرگوني احتمالاً براي آينده نيز ادامه خواهد داشت. يكي‌از جلوه‌هاي دگرگوني اقليم كه تغيير(پذيري) آن را نشان مي‌دهد، در وردايي رفتار دهه‌اي بارش قابل رديابي است. به‌منظور رديابي تغييرپذيري بارش ايران، به‌عنوان نمايه‌اي از تغيير اقليم اين سرزمين، طي چهار دهۀ اخير (1394-1355) از پايگاه داده‌اي اسفزاري نسخۀ سوم (حاصل ميان‌يابي داده‌هاي بارش روزانه 2188 ايستگاه همديد، اقليمي و باران‌سنجي سازمان هواشناسي به مدت 46 سال از 1349 تا 1394 و مجموعاً 16801 روز و با تفكيك مكاني 10 كيلومتر و درنتيجه با ابعاد 16801×205×167) استفاده شده‌است. به منظور بررسي وردايي دهه‌اي بارش، ميانگين بارش دهه‌هاي منتهي به دهۀ 1394-1385 محاسبه و ويژگي‌هاي مكاني بارش ايران طي چهار دورۀ ده‌ساله به روش توصيفي ترسيمي بررسي و مطالعه شد. دراين راستا ميانگين بارش هردهه با كل دورۀ آماري و دهۀ پيش از آن مقايسه شد. نقشه‌هاي بارش هر دهه، نقشه‌هاي ناهنجاري آن در قياس با ميانگين كل و نقشه‌هاي ناهنجاري آن در قياس با دهۀ پيشين ترسيم و بررسي شد. ميانگين بارش در انتقال از دهۀ اول به دوم افزايشي و پس از آن كاهشي بوده است. از آن‌پس رفتار عمومي كاهشي بارش، هم در نواحي كم‌بارش و هم نواحي پربارش در طي دهه‌هاي متوالي ديده مي‌شود. بارش عموماً در نواحي توأم با بارش زياد (دركرانه‌هاي درياهاي خزر، عمان و خليج فارس، دامنه‌هاي غربي رشته كوه‌هاي زاگرس و دامنه‌هاي شمالي رشته كوه‌هاي البرز)، تغييرات بيشتري را نسبت به بخش‌هاي كم‌بارش كشور (نظير نواحي مركزي، شرقي و شمال شرقي) متحمل شده‌اند؛ به تبع آن بسياري آماره‌هاي مكاني بارش، نظير ضريب‌تغييرات، چولگي، كشيدگي، آستانه‌هاي بارش (آستانه‌هاي كم و زياد)، تغيير يافته‌است. اين‌امر در جابه‌جايي خط همبارش ميانگين هر دهه و كاهش سرزمين‌هاي توأم با بارشي بيش‌از ميانگينِ دهه‌اي نيز منعكس شده‌است.