زني كه بهرام چوبين او را ديد كه بود؟

در يك داستان عجيب و افسانه اي در بخشِ اصطلاحاً تاريخيِ شاهنامه (دورۀ پادشاهيِ هرمزدِ ساساني) بهرام چوبين با زني تاجدار در كاخي ديدار مي كند و پس از اين ملاقات هم خون مي گريد، هم سر بر آسمان مي فرازد و هم منش و گفتارش دگرگون مي شود و ادّعاي شاهي مي كند. دربارۀ كيستيِ اين بانوي رازناك از متنِ خودِ روايت شاهنامه تا نوشته هاي معاصران، هشت تفسير و ديدگاه مختلف عرضه شده است: 1. زن جادوگر  2. بخت بهرام  3. پري  4. سروش  5. نفس فريبكار  6. دئنا  7. ديو يا ماده ديو  8. فرّ.  افزون بر تصريح شاهنامه به «بخت» بودنِ اين زن و معرّفي او به عنوان «پري» در دو متن كهن و معتبر (تاريخ نامۀ طبري و نهايه الارب)، اسلوب و ويژگي هاي داستان نيز با رواياتِ بن مايۀ «پري و پهلوان» مطابقتِ بيشتري دارد و احتمالاً اين زن، بختِ بهرام چوبينه بوده كه در اصل در پيكرِ پري بر او پديد آمده و پهلوان را هم دلباخته و شيداي زيبايي خود كرده و هم با نشان دادن اقبالش، به عصيان عليه شاه ساساني و نشستن بر جاي او برانگيخته است. در    دگرديسي هاي روايات ملّي ايران، اين پري با فرو نهادنِ بخشي از وجهِ اساطيري خود در گزارش شاهنامه به بانويي خوب روي امّا مبهم تبديل شده است.