قابليت‌هاي روش شفاهي در انتقال و حفاظت معنا در ميراث فرهنگي

بيان مسئله: ميراث فرهنگي، وراي صورت بيروني، حامل معنايي است كه وجه دروني و ماهوي آن را شكل مي‌دهد. از آنجا كه در حفاظت آثار توجه به هر دو وجهِ معنايي و صوريِ آن‌ها ضرورت دارد، لازم است «حفاظت و انتقال معنا» در ميراث فرهنگي با رويكردي مناسب مورد توجه قرار گيرد. طيف وسيعي از اشكال ميراث فرهنگي ازجمله خلق هنري، كتابت، آداب و طريقت در حِرَف سنتي و بيان شفاهي علاوه بر اينكه تجليات مختلف ميراث را شكل مي‌دهند، روش و محملي براي انتقال معنا نيز محسوب مي‌شوند. در اين ميان، روش‌هاي غيركالبدي، به‌واسطۀ نامحسوس بودن، كمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند و ابعاد مختلف آن‌ها به‌خوبي شناخته نشده است. درنتيجه، خطر فراموشي و نابودي اين روش‌ها و بالطبع معاني منتقل‌شده از طريق آن‌ها نيز افزايش مي‌يابد. يكي از اين روش‌ها روش انتقال شفاهي است.هدف پژوهش: مقالۀ حاضر در پي بازشناخت روش شفاهي در حفاظت آثار و زمينه‌سازي احياي آن در حفاظت ميراث معنوي ايران است، با اين فرض كه انتقال شفاهي معاني در ميراث معنوي برخلاف تصور موجود در بسياري موارد به دلايلي فراتر از عدم امكان ثبت مكتوب صورت مي‌گرفته است. بنابراين مي‌توان گفت اين مقاله به دنبال پاسخ اين سؤال است كه چه قابليت‌هايي سبب شده روش شفاهي به‌عنوان يكي از روش‌هاي انتقال و حفاظت معاني در جوامع سنتي به كار گرفته شود. روش پژوهش: در اين مقاله با مراجعه به متون مكتوب به بررسي برخي علل سلبي و ايجابي كاربرد روش شفاهي و سپس به تحليل منطقي آن‌ها پرداخته مي‌شود. علت انتخاب اين روش تناسب آن با ماهيت معنا است.نتيجه‌گيري: مقاله چنين نتيجه مي‌گيرد كه در روش شفاهي علاوه بر حفظ معنا از گزند نااهلان ــ به استناد تعابير و مفاهيمي كه در متن مقاله به آن‌ها اشاره شده ــ معنا به‌صورت زنده و پويا تداوم مي‌يابد؛ و نتيجۀ ديگر حاصل از مقاله نيز اين است كه به دليل اهميت و به‌كارگيري قابليت‌هاي دروني انسان در پذيرش و انتقال معنا براي احياي آن در حفاظت به معناي امروزي، تربيت انسان واجد اهليت، به‌عنوان محمل معنا، ضروري است.