ريخت‌شناسي معماري معنامحور با استفاده از روش چيدمان فضا مطالعه‌ موردي: مسجد علي اصفهان

بيان مسئله: معناي يك مكان عاملي است كه باعث تمايز آن مكان خاص از ساير مكان‌ها و فضاها مي‌شود. معناي مكان از دو حيث قابل بررسي است: بعد ذهني و عيني يا فيزيكي. هدف از پژوهش پيش رو تبيين‌كردن معنا در معماري بناهاي شاخص مذهبي دوره‌ صفويه اصفهان، با استفاده از تحليل ويژگي‌هاي كالبدي و فيزيكي فضاي معماري آنهاست. اهداف پژوهش: پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به اين پرسش محوري است كه كدام‌يك از فضاهاي مسجد از بعد فيزيكي و كالبدي معنادهي بيشتري دارد و دليل معناداري فضاهاي مسجد چيست؟ به همين منظور از ميان ادوار تاريخي، دوره‌ صفويه كه واجد ارزش‌هاي معناگرايانه بوده و از ميان بناهاي مذهبي، مسجد علي اصفهان كه جهت اقامه‌ نماز مورد استفاده قرار مي‌گيرد به‌عنوان نمونه‌ موردي انتخاب شد. روش پژوهش: روش تحقيق در پژوهش حاضر از نوع توصيفيتحليلي است. روش تحليل آن نيز با استفاده از روش چيدمان فضا، تحليل مصاحبه‌ها توسط نرم‌افزار «پروتژه» و تحليل آماري توسط نرم‌افزار «Spss22» و آناليز مؤلفه‌هاي ريخت‌شناسي معماري مانند هم‌پيوندي، نفوذپذيري، گوناگوني، خوانايي، شفافيت، مقياس و تناسب، انعطاف‌پذيري و وحدت فضايي در فضاهاي مختلف مسجد علي است. نتيجه‌گيري: پس از آناليز نقشه‌ها توسط نرم‌افزار «دپس‌مپ»، توزيع و تحليل پرسشنامه و مصاحبه در ميان جامعه‌ آماري مورد نظر، اين نتيجه حاصل شد كه حياط با توجه به موقعيت استقرار مابين ساير فضاها و ايجاد ارتباط و دسترسي به آنها، علاوه بر داشتن شفافيت و تداوم ديد بصري، داراي ميزان بالاتري از هم‌پيوندي است. كاربران مسجد علي از ميان فضاهاي مسجد، حياط را واجد آن دسته از مؤلفه‌هاي فيزيكي دانسته‌اند كه به‌واسطه‌ آن مؤلفه‌ها فضا را معنادار مي‌نامند. از دستاوردهاي اين پژوهش مي‌توان در طراحي معماري معنامحور با توجه به مؤلفه‌هاي فيزيكي آن و در طراحي مساجد جديد با توجه به الزامات و نيازهاي جديد بهره جست.