قواعد اعلال در افعال اجوف از منظر زبان‌شناسي

قواعد اعلال در صرف زبان عربي به تلفظ كلمات معتل (كلماتي كه يك يا دو همخوان‌ سه‌گانۀ ريشۀ آنها يك نيم‌واكه است) مي‌پردازند و از منظر زبان‌شناسي بخشي از صرف ـ واج‌شناسي زبان عربي محسوب مي‌شوند. دستورهاي سنتي در بحث تلفظ به حروف اشاره مي‌كنند و چون نظام‌هاي نوشتاري همۀ ويژگي‌هاي تلفظي را بازنمايي نمي‌كنند، فهم و يادگيري قواعد تلفظي در شكل سنتي آنها دشوار است. تكيه نيز چون در خط بازنمايي ندارد، در دستورهاي سنتي ناديده گرفته شده، حال آن كه تكيه‌گذاري صحيح در قرائت به اندازۀ تلفظ صحيح همخوان‌ها و واكه‌ها مهم است. در اين مقاله، به قواعد اعلال افعال اجوف (افعالي كه همخوان دوم ريشۀ آنها نيم‌واكه است) از منظر زبان‌شناسي نگريسته‌ايم تا ضمن مشخص كردن سادگي فرايندهاي واجي مورد اشاره در اين قواعد، نقش تكيه را در تلفظ اين دسته از افعال نشان دهيم. بدين منظور، پس از آوانويسي مثال‌هاي هر يك از قواعد، الگوي تكيۀ آنها را در چارچوب پارامترهاي تكيۀ وزني هيز (1995) تحليل كرده‌ايم تا نشان دهيم قواعد اعلال افعال اجوف به چيزي بيش از حذف، كشش جبراني و كشش ناشي از مقتضيات تكيه اشاره ندارند و مي‌توان با تمركز بر آواها به جاي حروف از دشواري مباحث دستور سنتي كاست.