ساختار جملات شرطي در زبان فارسي

جملۀ شرطي به لحاظ ساختاري از يك بند پايه و يك بند وابسته تشكيل شده‌است. بند وابسته معمولاً با پيوندواژۀ شرط همراه مي‌شود و به لحاظ معنايي وقوع گزاره در بند پايه را محدودبه شرايطي مي‌كند. پژوهش حاضر با اتكا به رويكردي رده‌شناختي به بررسي ويژگي‌هاي ساختاري «بند شرط» و «پيوندواژۀ شرط» در زبان فارسي پرداخته و با نگاهي توصيفي و بر مبناي مطالعه‌اي داده‌بنياد اين ساخت‌ها را بررسي كرده‌است. در ارتباط با نقش نحويِ بند شرط، بررسي داده‌ها نشان داد اگرچه بند شرط عمدتاً نسبت به بند پايه در جايگاه افزوده قرار مي‌گيرد و درنتيجه سازۀ اختياري جمله و قابل‌حذف است، اما گاه مواردي ديده مي‌شود كه در آنها حذف بند شرط، جمله را نادستوري مي‌كند. امكان بازنمايي مفهوم شرط در قالب بند قيد زمان و موصولي در كنار بندهاي شرطي، معرفي انواع پيوندواژه‌هاي شرطي زبان فارسي مانند «چنانچه»، «چون» و «كه»، همچنين پيوندواژه‌هاي بند پايه شامل پيوندواژه‌هاي نتيجه‌اي، علي و مقايسه‌اي كه سه ساخت شرطي را ازهم متمايز مي‌كنند از موضوعات ديگري است كه موردتوجه بوده‌است. معرفي «شرط انتظاري» در بحث محدودكننده‌هاي بند شرط و شيوۀ بازنمايي «شرط منفي» و پيوندواژه‌هاي مربوطه مانند «مگر»، «وگرنه» و غيره، همچنين امكان مشروط‌كردن بخشي از بند پايه، موضوع‌هاي ديگر موردبررسي بودند.