مطالعه آزمايشگاهي راهكارهاي اصلاحي جهت كاهش اثر تورم خاك بر لاينينگ بتني كانال‌هاي انتقال آب

آسيب ديدگي پوشش بتني كانال‌هاي انتقال آب يكي از مشكلات رايج در پروژه هاي شبكه‌هاي آبياري و زهكشي مي‌باشد. بررسي‌هاي انجام شده حاكي از اين واقعيت مي‌باشد كه تورم خاك‌هاي رسي غيراشباع واقع در بستر كانال‌ها علت اصلي اين آسيب‌ها مي‌باشد. در مقاله حاضر به مدل‌سازي فيزيكي اين پديده جهت بررسي رفتار اندركنشي رويه بتني و خاك بستر به منظور ارائه روش‌هاي اجرايي براي كاهش آسيب‌ها پرداخته شده است. در مدل‌سازي‌هاي انجام شده دو راهكار براي كاهش اثر تورم بر روي رويه بررسي شده است: بهينه كردن تعداد و آرايش درزها و اثر شيب ديواره بر رفتار اندركنشي خاك و رويه. بدين منظور مشخصات هندسي كانال انتقال آب دشت تبريز به عنوان مبنا انتخاب گرديده و از مقياس 1:10 در مدل‌سازي‌ها استفاده شده است. در آزمايشات انجام شده از دو روش سرعت‌سنجي تصويري (PIV) و سيستم ابزار دقيق براي ارزيابي رفتار استفاده گرديده است. به كمك نتايج حاصله از آزمايشات، بردارها، كنتورهاي جابه‌جايي و همچنين كرنش‌هاي حجمي رسم گرديده است. از طرفي نتايج مربوط به قرائت كرنش‌سنج‌ها، توزيع لنگر خمشي ايجاد شده در طول رويه در اثر فشار تورم را نشان  مي‌دهد. بر اساس نتايج با قرار دادن رديف درزها در محل‌هاي مناسب در مقطع كانال كه شامل محل تمركز جابه‌جايي‌ها مي‌باشد، مي‌توان به نحو بسيار چشمگيري از جابه‌جايي نسبي پانل‌ها ممانعت كرده و لنگرهاي مخرب ايجاد شده در رويه را كاهش داد. همچنين نتايج نشان مي‌دهند كه تغيير شيب ديواره كانال نمي‌تواند به عنوان راهكار مؤثر در كنترل آسيب ديدگي رويه ها مطرح باشد.