اثر اگزاليك اسيد و ورمي‌كمپوست بر انتقال كلوئيدي سرب در دو نوع بافت خاك

پژوهش حاضر با هدف بررسي انتقال سرب توسط كلوئيدها در دو خاك با بافت‌هاي لوم شني و لوم رسي تحت تيمارهاي ورمي‌كمپوست و اسيد آلي انجام گرفت. اين آزمايش در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي انجام شد. اين آزمايش با سه فاكتور شامل بافت خاك در دو سطح (لوم شني و لوم رسي)، ماده‌ي‌ افزودني در پنج سطح (سطوح 50 و1000 ميكرومولار براي اگزاليك اسيد، 1% و2% وزني براي ورمي‌كمپوست، و يك سطح صفر به‌عنوان شاهد) و مقدار آب آب‌شويي در 10 سطح (10 حجم منفذي)، در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار انجام شد. ستون‌هاي خاك از جنس PVC با قطر داخلي 15 و ارتفاع 25 سانتي‌متر تهيه شدند و تيمارها به آن‌ها اضافه شد. آب‌شويي بر اساس اندازه‌گيري مكش خاك صورت گرفت. نتايج نشان داد در خاك لوم رسي با كاربرد ورمي‌كمپوست آب‌شويي كلوئيد از خاك افزايش و سرب خروجي كاهش يافت، افزودن اسيد آلي موجب افزايش آب‌شويي كلوئيد از خاك شد البته تيمار 50 ميكرومولار اسيد آلي موجب كاهش معني‌دار كلوئيد خروجي نسبت به تيمار شاهد و تيمار 1000 ميكرومولار اسيد آلي شد، كم‌ترين خروج سرب در تيمار شاهد رخ داد و با افزايش غلظت اسيد مقدار سرب خروجي ناشي از آب‌شويي افزايش يافت اما تفاوت معني‌داري بين سه سطح از نظر خروج سرب وجود نداشت. در خاك لوم شني ‌بيش‌ترين ميزان خروج كلوئيد مربوط به تيمار شاهد است و افزودن ورمي‌كمپوست به ميزان قابل توجهي از خروج كلوئيد از خاك جلوگيري كرد كه با روند خروج سرب از خاك مطابقت داشت. افزودن اسيد آلي نيز موجب كاهش خروج كلوئيد شد و بيش‌ترين ميزان كلوئيد خروجي در تيمار شاهد ديده شد كه با روند خروج سرب از خاك مطابقت داشت. علاوه براين، رابطه‌ي بين سرب و كلوئيد خروجي در خاك لوم رسي معني‌دار نشد اما در خاك لوم شني معني‌دار شد. نتايج اين تحقيق نشان داد كه حركت سرب به صورت محلول در خاك ريز بافت بسيار ناچيز و كم اهميت است، اما با جذب به سطوح كلوئيدها، حركت آن همراه با ذرات كلوئيدي حائز اهميت بوده و بدين صورت مي‌تواند موجب آلودگي آب‌هاي زيرزميني گردد.