بررسي رفتار چرايي و تعيين وابستگي گوسفندكردي و بز بومي به منابع علوفه‌اي مختلف در اكوسيستم جنگلي تنگ دالاب استان ايلام

مراتع زيراشكوب جنگل هاي تنگ دالاب در شمال‌غرب شهر ايلام طي ماه هاي ارديبهشت تا آبان چرا مي شوند. براي بررسي رفتار چرايي و تعيين وابستگي دام به منابع علوفه اي، تعداد سه بز و سه گوسفند كردي از سه گله منطقه به‌طور تصادفي انتخاب و با نصب دستگاه GPS بر آنها، هر ماه اطلاعات مسافت و زمان حركت دام ثبت شد. نقشه هاي سازند زمين شناسي، شيب، ارتفاع، كاربري اراضي و فرم زمين تهيه و اطلاعات ماهانه GPS با نقشه ها تلفيق گرديد. سنجش ميزان توليد منطقه در قالب 27 پلات نمونه از منبع علوفه اي زيراشكوب و 25 نمونه از درختان و درختچه ها انجام شد. نتايج نشان داد كه بز روزانه به‌طور متوسط 7.7 كيلومتر تحرك داشته و مسافتي در حدود 2.6 كيلومتر براي چرا طي كرده است؛ اما اين ارقام براي گوسفند به‌ترتيب 7.8 و 1.9 كيلومتر است. همچنين مشخص شد كه بزها در طبقه ارتفاعي 1400 تا 1500 متر و گوسفندها در طبقه ارتفاعي 1300 تا 1400 متر حضور بيشتري داشته اند. دام ها گرايش بيشتري به چرا در مناطق زير اشكوب جنگلي داشته و شيب هاي كمتر از 30 درصد، فرم زمين تپه اي و سازند زمين‌شناسي پابده را ترجيح داده اند. مقايسه زمان هاي چرا، حركت و توقف دام نشان داد كه بين نوع دام ها از نظر رفتار چرايي تفاوت وجود ندارد؛ ولي بين نوع فعاليت (حركت، توقف و چرا) در ماه هاي مختلف تفاوت وجود دارد. بررسي رفتار چرايي دام با استفاده از فيلمبرداري مشخص نمود كه دام ها حدود 33 تا 36 دقيقه براي چرا، سه تا پنج دقيقه توقف و 12 تا 14 دقيقه براي حركت بدون چرا زمان صرف كرده اند. در نهايت مشخص شد كه حدود 50 درصد توليد نسبي علوفه از مراتع زيراشكوب، 34 درصد از درختان جنگلي و 10 درصد از زراعت زيراشكوب بوده است؛ بنابراين وابستگي جيره دام به مرتع زيراشكوب حدود 61 درصد، درختان جنگلي 25 درصد و زراعت زيراشكوب 7 درصد است.