ارزيابي و مقايسه شاخص‌هاي اكولوژيكي مراتع مناطق خشك، تحت دو نوع رويكرد مديريتي اكولوژيك‌محور و اجتماعي اكولوژيك‌محور (منطقه مورد مطالعه: شهرستان سربيشه خراسان جنوبي)

جستجو در ديدگاه‌هاي فني مديريت منابع‌طبيعي كشور، حكايت از اين واقعيت مهم دارد كه رويكردهاي مديريتي نقش بسيار مهمي در حفاظت، احياء و بهره‌برداري پايدار از اين منابع دارند. در همين راستا، اين پژوهش با هدف ارزيابي و مقايسه شاخص‌هاي اكولوژيكي مراتع احياءشده، تحت دو نوع رويكرد مديريتي اكولوژيك‌محور و اجتماعي اكولوژيك‌محور انجام شد. براي اين منظور، پروژه بين‌المللي ترسيب كربن و پروژه بيابان‌زدايي دشت سربيشه، به‌ترتيب به‌عنوان دو پروژه با رويكردهاي مديريتي اجتماعي اكولوژيك‌محور و اكولوژيك‌محور انتخاب گرديدند. سپس در محدوده اجرايي هر پروژه، سه نوع عمليات اصلاحي مرتع شامل بوته‌كاري، احداث هلالي‌آبگير، بذركاري و بذرپاشي انتخاب و درصد پوشش‌گياهي، مقدار توليد علوفه و كربن ترسيب‌يافته در خاك، مبناي ارزيابي و مقايسه قرار گرفتند. پوشش‌گياهي با روش استقرار ترانسكت خطي، مقدار توليد با روش نمونه‌گيري دوبل و كربن خاك با روش والكلي و بلاك اندازه‌گيري شد. نتايج تجزيه واريانس اثر متقابل نوع مديريت و عمليات اصلاحي بر مقدار شاخص‌هاي اكولوژيكي، اختلاف معني‌دار را در سطح يك درصد نشان داد. به‌طوري‌كه بيشترين مقدار شاخص‌ها، در مديريت اجتماعي اكولوژيك‌محور تحت عمليات بوته‌كاري و كمترين مقدار آن در مديريت اكولوژيك‌محور، تحت همان فعاليت مشاهده گرديد. نتايج بيانگر آن است كه ظرفيت‌سازي، نهادسازي و مشاركت واقعي جامعه محلي در تمام مراحل برنامه‌ريزي، اجرا، نظارت و بهره‌برداري از عرصه‌هاي مذكور، در رويكرد مديريتي اجتماعي اكولوژيك‌محور موفقيت بيشتري در ارتقاي شاخص‌هاي اكولوژيكي مرتع به همراه داشته است.