ظرفيّت وجودي حضرت معصومه(س) در معنابخشي مثبت به زندگي دختران نااميد از ازدواج: عصمت به مثابه اَبَرحيثيتي دخترانه

حضرت معصومه(س) به دليل تجرّد قطعي ـ كه در ادبيات مطالعات زنان با عنوان «نااميدي از ازدواج» شناخته مي شود ـ در ميان دختران خاندان اهل بيت(ع) دختري متفاوت است. 28 سال زندگي بدون همسرِ دختري كه مرقد والايش كانون خاكساري بزرگان تاريخ اسلام است، ميتواند به مثابۀ الگوي «زندگي فارغ از همسر به ناچار يك زن مسلمان» در نظر گرفته شود. ازدواج، معروفي بزرگ و مستحبي مؤكّد است كه بر تجرّد برتري دارد؛ امّا اگر در شرايطي غير ارادي دختري نتوانست براي دوراني از زندگي يا تا آخر عمر ازدواج كند، آيا در سبك زندگي اسلامي، «الگويي» استاندارد و الهام­بخش از تجرّد وجود دارد يا عدم ازدواج را بايد مساوي با افولي همهجانبه تلقّي كرد؟ مقالۀ پيش رو با دلالت به ظرفيّتهاي شخصيّتي حضرت معصومه(س)، تلاش دارد تا الگويي اسلامي را در زمينه «تجرّدهاي دخترانۀ به ناچار» برجسته كند. اطلاق صفت «معصومه» به حضرت از سوي اهل­بيت(ع) و تبديل شدن آن به مهم­ترين دال شخصيّتي ايشان را مي­توان به مثابۀ راهبردي فرهنگي براي معنابخشي به «تجرّدهاي دخترانۀ به ناچار» درك كرد. به اين معنا كه در فرهنگ اسلامي تلقّي اصلي از دختران نااميد از ازدواج بر مدار عفّت و طهارت ايشان شكل مي­گيرد و نه بالعكس. اين نگاه در برابر رويكرد آسيب­شناسانۀ مرسومي قرار دارد كه ايشان را در معرض و مستعد نابهنجاري اخلاقي و اجتماعي ارزيابي ميكند. بخش هايي از نظريه كنش متقابل نمادين به ويژه مفهوم «خود آيينه ساني» چارلز كولي در چارچوب نظري مقاله به كار گرفته شده است

No abstract