واكاوي ماهيت و جواز شيربها از ديدگاه فقه اماميه و حقوق موضوعه

دريافت شيربها توسط زوج، يكي از مصداق‌هاي مغايرت عرف با قوانين خانواده در جامعه ايران است كه مشكلات مالي و مسائل حقوقي زيادي براي خانواده‌ها در برداشته است. از اين رو، دو ضرورت ايجاب مي‌كند كه مسئله شيربها به لحاظ فقهي بررسي شود: ضرورت اول، تبيين وظيفه مكلفان در برابر اعطاء و اخذ آن؛ ضرورت دوم، قانونمند شدن اين امر به صورت دقيق‌تر با توجه به مباني فقهي آن. بنابراين، هدف مقاله حاضر، تحليل ماهيت، بيان صور و احكام شيربها از منظر فقه و حقوق موضوعه است. از طرفي، در مقاله برخي جهات بااهميت مثل ادله جواز رجوع كه مورد غفلت واقع شده، تبيين گرديده است. يافته‌ها نشان مي‌دهد كه شيربها موضوعي عرفي و از نظر ماهيت، شايد بتوان آن را جزء هداياي قبل از ازدواج تلقي كرد؛ هر چند كه منحصر در اين امر نيست و صور ديگري براي آن قابل فرض است. ديدگاه فقها بر آن است كه به حسب عناوين مأخوذه در شيربها احكام آن نيز متفاوت است. در برخي از اين صور، اخذ آن حرام و قابل استرداد و در برخي ديگر، اخذ آن جايز و قابل استرداد و در بعضي ديگر، اخذ آن جايز و غير قابل استرداد است. البته ادله جواز رجوع در موارد مربوطه با هم اختلاف دارد كه مورد توجه واقع شده است. قانون مدني درباره ماهيت و جواز شيربها سكوت كرده است؛ اما از ديدگاه حقوق‌دانان، اگر شوهر تعهد به دادن آن نمود، قطعاً قابليت مطالبه دارد.

No abstract